ایذه

ایذه یکی از شهرهای خوش آب‌وهوا و سرسبز خوزستان است که در شمال شرقی استان قرار گرفته است. آثار تاریخی که در این منطقه یافت شده نشان می‌دهند قدمت ایذه به دوره ایلامی می‌رسد.

این شهر در طول تاریخ نام‌های زیادی داشته، مانند آنزان، ایذج، اوجا، اریگ و مال‌امیر. همچنین نام مالمیر از زمانی باقی مانده که شهر پایتخت اتابکان لر بوده است.

ایذه با مساحت ۳۷۸۹ کیلومتر مربع از شمال به لُردگان، از شمال غرب و غرب به مسجد‌ سلیمان، از شرق به استان چهارمحال و بختیاری و از جنوب شرقی و جنوب به باغمَلِک و استان کهگیلویه و بویراحمد می رسد. فاصله ایذه تا پایتخت۷۷۰ کیلومتر و تا اهواز ۱۸۴ کیلومتر است.

اکثریت جمعیت این شهر را قوم بختیاری تشکیل می‌دهد و مردم با گویش بختیاری سخن می‌گویند. شغل بیشتر مردم کشاورزی و دامپروری‌ست. ازجمله محصولات مهم این ناحیه گندم، جو، برنج و لبنیات است.

ایذه برخلاف بیشتر شهرهای خوزستان، کوهستانی و دشتی‌ست. آب‌وهوای معتدلی دارد و فصول گرم نیز می‌تواند میزبان گردشگران و علاقمندان تاریخ و طبیعت باشد.

باتوجه به قدمت این منطقه، آثار تاریخی ارزشمندی در آن دیده می‌شود. مجموعه تاریخی اشکفت‌ سلمان،‌ سنگ‌ نگاره‌های کول‌ فرح، همچنین نقش‌ برجسته‌های خونگ اژدر نزدیک قلعه گژدمک، خُنگ علی‌وند، خُنگ کمال‌ وند، نقش‌برجسته شِیوَند و مجموعه تاریخی شهسوار از دوره ایلامی و اشکانی از جمله کتیبه‌های تاریخی این منطقه هستند.

دشت سوسن،‌ دهکده تفریحی توریستی زَراس در شمال دریاچه‌ی سد کارون ۳، طبیعت اطراف سد کارون ۳،‌ تالاب فصلی بندون،‌ تالاب دائمی میانگران در جاده‌ی ایذه به شهرکرد و پارک جنگلی بلوط بلند،‌ ازجمله جاذبه‌های گردشگری طبیعی معروف ایذه به‌شمار می‌روند. گردشگرانی هم هستند که از آبشار شیوند و‌ آبشارهای توف اسپید در منطقه حفاظت‌ شده‌ی شالو و مونگشت دیدن می‌کنند. باتوجه به این‌که ایذه زمستان‌های نسبتا سردی دارد، بهترین زمان سفر به این ناحیه اواخر زمستان تا اوایل پاییز است.

از دیرباز هنرهای دستی میان مردم ایذه رواج داشته است، مانند قالی و قالیچه‌ی بختیاری، گلیم و گبه که نقش تندیس شیر و  بز کوهی در آن‌ها فراوان است. عسل گَوَن و برنج دشت سوسن، همچنین چوقا و گیوه سوغات ایذه‌اند.

در این شهر آداب و رسوم بختیاری بسیار پررنگ دیده می‌شود. نماد شیر که از دید بختیاری‌ها نماد شجاعت به‌شمار می‌رود، در گورستان‌ها و بر قبر افراد شجاع نصب می‌شده که هنوز تعدادی از آنها وجود دارد. بیشترین تعداد این تندیس‌ها را در گورستانی در مسیر ایذه به هفتکل می‌توان دید.

موسیقی بختیاری معروف به تُشمال، دستمال‌بازی و چوب‌بازی در مراسم عروسی و نواهای مشهور به گاگریو در هنگام عزا از جمله رسم‌های قدیمی این شهر است. هم‌چنین شاهنامه‌ خوانی میان بختیاری‌ها جایگاه ویژه‌ای دارد.

کباب بختیاری،‌ آش شولوا دووا، توله،‌ کلگ یا نان بلوط، شولوا کشک، اوپیازی، کُمه، گمنه و او دال از غذاهای محلی ایذه هستند.