جاسب

دهستان ییلاقی«جاسب» یک سرزمین كوهستاني است که در نزدیکی سد پانزده خرداد و شمال شهر دلیجان استان مرکزی جای دارد. دهستان جاسب 7 روستا به نام‎های «واران»، «هرازجان»، «کروگان»، «وشتکان»، «زُر»، «وسقونقان» و «بیژگان» دارد که در یک دره 50 کیلومتری در این سو و آن سوی رود «ازنا» گسترده هستند. رودخانه ازنا سالانه تنها از اسفند تا خرداد ماه آب دارد، و در نزدیکی 1200 متری از سطح دریا قرار دارد.

در جاسب یک زیستگاه به گستره بیش از 17 هزار هکتار محافظت می­شود. این یک زیستگاه جنگلی است که از شمال به بلندی ­های کوه «پلنگ دره» و از جنوب به دشت دلیجان، از غرب به «قمرود» و از شرق با کوه­هاي کرکس پیوند دارد. در بخش غربی و جنوب غربی جاسب که همچنین نوار باریکی در شمال شرقی گیاهانی از گونه­ های بادام کوهی، ارمک، انجیر، خنجوک، بنه، زرشک، زالزالک و فرفیون را در بر می­گیرد.

از میان پوشش جانوری جاسب می­توان گونه ­هایی همچون پلنگ، گراز، گرگ، بز و پازن، قوچ و میش، آهو، خرگوش و پرندگانی همچون عقاب دوبرادر، قرقی، تیهو، دلیجه، بلدرچین و سارگپه را سراغ گرفت. همچنین بخشی از زیستگاه جاسب در بلندی ­های کول آل و کوه تخت و کوه ولیجا گونه­های گیاهان گرمسیری و جاندارانی همچون بز و پازن و کبک و پلنگ دارد.

ازکوه­های دهستان جاسب می­توان به «ولیجا»، «تخت سرحوض»، «ولجيا»، «سلالت»، «برزه» و «گرگو» نام برد.

از نشانه­ های تاریخی از دوران ایران باستان در جاسب هم نباید غافل شد. آثاری از جمله قبرستان قدیمی واران، تپه قلعه کوه امام علی، تپه قلعه سرخ، تپه قلعه وشتگان، تپه قلعه وسقونقان، مسجد جامع بیجگان، برج روستای هرازجان، تپه قلعه روستای کروگان، غار سیجان در شمال روستای واران، سنگ نوشته­های گورستان روستای بیجگان را در این منطقه می‎توان دید.