در ۷۰ کیلومتری شمال آباده و کنار شهر ایزدخواست، کاروانسرایی تاریخی وجود دارد که اگر از راه زمینی از اصفهان به شیراز سفر کرده باشید حتما از کنار آن رد شده‌اید!
ایزدخواست شهری تاریخی است که از دوره‌ی ساسانی و صفویه آثاری در آن به یادگار مانده است. در مسیر شیراز به آباده به شهر ایزدخواست دسترسی دارید. ضمن این‌که از داخل شهر ایزدخواست می‌توانید خودتان را به قلعه و سپس به کاروانسرای ایزدخواست برسانید.
این‌جا تنها یک کیلومتر با مرکز شهر فاصله دارد. از این‌رو با ۱۵ دقیقه پیاده‌روی، به کنار رودخانه‌ی ایزدخواست و کاروانسرا می‌رسید.
در زمان حکومت صفویان کاروانسراهای زیادی در نقاط مختلف کشور ساخته شد. کاروانسرای ایزدخواست یکی از همین کاروانسراهاست که در زمان شاه عباس صفوی آن‌را بنا کردند. این بنا چهار هزار متر وسعت دارد و همچنان باشکوه و پابرجاست.
مقابل ورودی که رسیدید، سرتان را بالا بگیرید تا کتبیه‌ی سر در را ببینید. این کتیبه با خط ثلث و رنگ سفید روی زمینه‌ی آبی نوشته شده و از آن جایی که به شناسنامه بنا می‌ماند، بسیار ارزشمند است.
در حیاط چهارگوش کاروانسرا سنگ قبرهای تاریخی دیده می‌شود که روی آن‌ها حجاری‌هایی انجام شده است. بعد از آن به اتاق‌های دور محوطه می‌رسید. در ضلع شمالی، شرقی و جنوبی ۲۰ اتاق وجود دارد که اندازه‌ی آن‌ها سه در سه متر است. جلوی هر اتاق ایوان دیده می‌شود.
سرسرای اصلی کاروانسرای ایزدخواست را در بخش غربی محوطه ساخته‌اند. در این بخش چند اتاق و یک تالار می‌بینید و دو طرف آن ایوان طراحی شده است. در ساخت طاق‌های این بنا از سبک آچر چینی ضربی و رومی بهره برده‌اند. البته آن بخش‌هایی که طاق هلالی دارند، بعدها به بنا اضافه شده است.
کف اتاق‌ها با آجر فرش پوشیده شده‌اند، اما کف اصطبل را با قلوه فرش پوشانده‌اند. برای ساخت زیرزمین از آجر و سنگ لاشه استفاده شده و بخش‌های دیگر را با آجر بالا برده‌اند. کاروانسرای ایزدخواست فارس جزو کاروانسراهای چهار ایوانی به‌شمار می‌رود.
جالب این‌که از سال ۱۳۲۴ تا حدود ۱۳۵۰ از این کاروانسرا به‌عنوان ژاندارمری استفاده می‌کردند. این اثر در سال ۱۳۵۴ به ثبت ملی رسیده است. بعد از بازدید از کاروانسرای ایزدخواست، به قلعه ایزدخواست در آن سوی رودخانه سر بزنید. این قلعه‌ی باشکوه و بسیار تماشایی از دور به مانند کشتی باعظمتی به‌نظر می‌رسد.
