اگر از کاخ گلستان بازدید کرده باشید، حتماً شنیدهاید که استخوانهای کریمخان زند در زیر پلههای خلوت کریمخانی دفن شده بود و در دوره پهلوی این استخوانها از آنجا خارج و به شیراز منتقل شد. اما پس از این جابجایی، چه بر سر استخوانهای کریمخان زند آمد؟
باغ نظر، یکی از باغهای زیبای شیراز است که عمارتی هشت ضلعی دارد و در ابتدا به منظور محلی برای پذیرایی از میهمانان ساخته شده بود و حالتی تشریفاتی داشت. این بنا دارای یک بخش مرکزی و چهار شاه نشین در اطراف است. این عمارت در سال ۱۳۱۵ خورشیدی به همت «انجمن آثار ملی ایران» و با کوشش «علی اصغر حکمت»، پس از تغییر کاربری به عنوان اولین موزه در خارج از شهر تهران آغاز به کار کرد و نام موزه پارس شیراز شناخته میشود.
موزه پارس همان جایی است که میزبان استخوانهای منتقلشده از خلوت کریمخانی کاخ گلستان بوده است و اکنون با عنوان آرامگاه کریمخان زند نیز شناخته میشود. نکته جالب این است که عمارتی که موزه پارس نام دارد را کریم خان زند در میان باغ نظر بنا نهاد. در این موزه همچنین آثار ارزشمندی از دورههای پیش و پس از اسلام به نمایش گذاشته شده است.
موزه پارس آثار ارزشمندی از فلز، سفال، سکه و مهر، مربوط به هزاره چهارم پیش از میلاد تا دوره حاضر را به خود اختصاص داده است. علاوه بر اشیای پیش از اسلام، دهها جلد قرآن همراه با مجموعهای نفیس از نقاشیهای آبرنگ در این موزه قرار دارد. علاوه بر اینها آثار لاکی از نقاشان معروف دوره زندیه نیز در این موزه به چشم میخورد. اما یکی از آثاری که تعجب بازدیدکنندگان را برمیانگیزد، شمشیری منسوب به کریم خان زند است.
از جمله دیگر آثار منحصربهفرد این موزه، «قرآن هفتاد من» است. این قرآن در اوایل سده نهم هجری قمری به دست «سلطان ابراهیم بن شاهرخ تیموری» به خط محقق نوشته شد. این همان قرآنی است که ابتدا بر سردر «دروازه قرآن» شیراز نگهداری میشد و در سال ۱۳۱۶ هجری شمسی به موزه پارس منتقل شد.
از پس این همه آثار ارزشمند، اما گویی همچنان، آرامگاه کریمخان زند مرکز ثقل این مجموعه به حساب میآید. بنا به وصیت خود کریم خان، پس از مرگش، او را در سال ۱۱۹۳ هجری قمری در شاهنشین شرقی این عمارت به خاک سپردند. استخوانهایش بعدها توسط آقامحمدخان که کینهای دیرین از زندیه در دل داشت، به تهران منتقل و در کاخ گلستان دفن شد تا هر روز زیر قدمهای شاه قاجار قرار گیرد. اما درنهایت توسط رضاشاه پهلوی مجدداً در باغ نظر دفن گردید.