بستنی سنتی یکی از قدیمیترین و معروفترین دسرهای خوشمزه و سنتی ایران است که در همهجا طرفداران بسیاری دارد. در تهیه این بستنی دلچسب از موادی نظیر شیر، تخم مرغ، زعفران، گلاب، شکر، وانیل و آرد ثعلب، خامه و پسته استفاده میشود.
ایرانیها از قدیم نوعی از بستنی را درست میکردند و شیره انگور را روی یخ و برف میریختند. امروزه مصرف این نوع بستنی در زمان بارش برف زمستانی در برخی مناطق ایران رواج دارد.
سابقهی بستنی در ایران به زمان ناصرالدینشاه و تجربه سفرش به اروپا برمیگردد. اولین بستنیسازهای ایرانی توانستند این خوراکی تازه از فرنگ آمده را آنقدر بومی کنند که آوازه بستنی سنتی ایران در جهان بپیچد.
بستنی در ایران در سالهای اولیه به رنگ شیری عرضه میشد تا اینکه در حدود سال ۱۳۲۹ بستنی ماشینی کالیفرنیا به بازار آمد و ذائقهها مردم با آن آشنا شد. بعدها بستنی زعفرانی زردرنگ اکبر مشدی نیز شهرت زیادی یافت. خلال پسته، تکههای بزرگ خامه و گلاب و زعفران موجود در این بستنی طعم و عطر خاصی به آن میبخشد. البته نوعی از بستنیهای سه رنگ در بسیاری از شهرها نیز رواج داشت که رنگ زرد آن زعفرانی، سفید آن وانیلی و رنگ قهوهای دارچینی بود و توسط استاد بستنیساز این سه رنگ به هم چسبیده و فروخته میشدند.
تهیه بستنی سنتی با جوشاندن شیر پر چرب آغاز می شود سپس ماده ای به نان ثعلب که باعث قوام بستنی است با شکر مخلوط شده و به شیر در حال جوش اضافه می شود و پس از هم زدن فراوان شیر از روی حرارات برداشته می شود. پس از سرد شدن کامل شیر از صافی رد شده و گلاب و زعفران فراوان به آن اضافه می شود. زعفران اصیل و خوشرنگ ایرانی تاثیر به سزایی در طعم و رنگ بستنی سنتی دارد. سپس بستنی به فریزر منتقل شده و طی 4 الی 5 ساعت با فاصله هم زده می شود تا شکل کشسانی خود را حفظ کند. در همین خلال خامه با کمی شیر رقیق شده و در سینی به صورت نازک پهن می شود و در فریزر قرار می گیرد تا یخ بزند این خامه پس از انجماد کامل خرد شده و با بستنی محلوط می شود. اکنون بستنی سنتی آماده خورد است و می توان آن را با خلال پسته و بادام تزئین نمود.
دو نفر از معروفترین افراد که در مورد ساخت بستنی سنتی به شهرت رسیدند به نامهای ممد ریش و اکبر مشتی بودند؛ که در دربار مظفرالدین شاه سرو بستنی را بر عهده داشتند. ممد ریش بستنی خامهدار مخصوصی را با ثعلب تهیه میکرد. او یخ و نمک را در اطراف بشکهای پر از شیر میریخت و به آن ثعلب اضافه میکرد و با وسایل مخصوص و تمهیدات زیاد و تکان دادن و چرخشهای مداوم ظرف، بستنی خاصی را تهیه میکرد. بهزودی بستنیفروشیهای دورهگرد هم این نوع از بستنی را در همان محفظهها دور شهر میگرداندند و با نان مخصوص به فروش میرساندند که مردم تهران از آن استقبال زیادی کردند.
اکبر مشهدی یا مشتی نیز در ۲۰ سالگی با ممد ریش آشنا شد و توانست از طریق آشنایان او به آشپزخانه دربار مظفرالدین شاه ورود پیدا کند وی تا آخر دوره قاجاریه در دربار بستنی سرو میکرد. شهرت و نام و آوازهی او به شهرهایی مانند لوسآنجلس و پاریس هم رسیده است. او در زمان رضاخان پهلوی از دربار اخراج شد. پسازآن مغازه بستنیفروشی خود را در حوالی جنوب تهران بانام بستنیفروشی «اکبر مشدی» افتتاح کرد. وی اعتقاد داشت بستنیهای ایرانی باید کاملاً با بستنیهای خارجی متفاوت باشد و ایرانیها ترجیح میدهند تا در بستنیهایشان خامه، گلاب و زعفران باشد.
افرادی که علاقه زیادی به آشپزی، دسر و طعمهای خوشمزه دارند میتوانند باکمی حوصله این طعم از بستنی و یا انواع دیگر از آنها را در خانه درست کنند و از خوردن آن در فصل گرم تابستان و حتی فصل زمستان لذت ببرند.