استان یزد در منطقه کویری ایران قرار گرفته و این به معنای زمستانهای سرد و نسبتا مرطوب و تابستانهای گرم و خشک است. مناطق کویری به دلیل داشتن شرایط آب و هوایی خاص سبک زندگی منحصر به فردی هم میطلبد، بنابراین اقلیم آب و هوایی در سنت غذایی مردم این سرزمین هم تاثیر گذار بوده است. مردم این استان فصول مختلف سال نظیر تابستانهای گرم را با انواع آشها و زمستانهای سرد را با غذاهای شیرین و شیرینیجات معروف خود که هر یک با توجه به نوع آب و هوا، رطوبت یا خشکی هوا تهیه و طبخ میشود سپری می کنند. بسیاری از غذاهای سنتی یزد دارای مفاهیم ارزشی خاص خود بوده و از هر یک در مراسم و مناسبات ویژهای استفاده میشود. آش، از جمله غذاهایی است که جایگاه خاصی در آشپزی یزدیها داشته و آش شولی یکی از محبوبترین غذاهای این منطقه است.
آش شولی از معروفترین غذاهای سنتی یزد است که در عین حال که غذایی ساده با روش طبخی آسان است از طعم لذیذ آن شگفت زده خواهید شد.
مواد مورد استفاده در طبخ این آش کاملا به فصول سال بستگی دارد و در تابستان و زمستان از مواد متفاوتی در تهیه آن استفاده میشود. این خوراک خوشمزه و مقوی با ترکیباتی از سبزیجات و حبوبات طبخ میشود؛ سبزی آش که شامل اسفناج، شوید، تره، جعفری و شنبلیله است پای ثابت شولی است و علاوه بر آن از چغندر و یا شلغم، نخود، پیاز، نعنا خشک، آرد، عدس، روغن، نمک، زرد چوبه و سرکه نیز استفاده میشود. این آش به عنوان یکی از غذاهای کم هزینه و معروف یزد از دیرباز در سفرههای اکثر خانوادههای یزدی به ویژه در وقت عصرانه و در تمام فصول سال جایگاه ویژهای داشته و دارد. برخی شولی را ترش و برخی ترش وشیرین دوست دارند؛ بنابراین شما میتوانید طعمهای متفاوتی از این آش را در سفرههای ایرانیان بیابید. سرکه انار یا انگور که در واقع چاشنی اصلی این غذاست طعم ویژهای به این آش سنتی میدهد. گاه به جای سرکه از قره قروت و یا رب انار برای طعم دار کردن آش استفاده میشود و مانند بسیاری از آش ها نعناع و پیاز داغ را بر سر سفره یا برای تزئین غذا اضافه میکنند. در گذشته بعد از خوردن این آش برای خنثی شدن طبع سرد آن، چای نبات یا چای و باقلوا یزدی هم سرو میشد. آش شولی در کرمان نیز با نام اُماچو با تفاوتهایی در نوع ادویه طبخ میشود.