رختشویخانه

بناي رختشويخانه عام‌المنفعه و متعلق به دوره پهلوي است كه در سال 1307 به همت شهردار وقت زنجان علي‌اكبر توفيقي به منظور رفاه حال بانوان در بافت قديم و تاريخي شهر و در محله‌اي موسوم به باباجمال چوققوري (گودال باباجمال) احداث گرديده است. دليل انتخاب اين محل پايين بودن ارتفاع آن به منظور جمع‌آوري هرزآبها و استفاده مؤثر از آب قنات قلعه‌چي بوده است. اين بنا مختص بانوان بوده كه براي شست‌وشو استفاده مي‌شده و آقايان در زمان داير بودن مجموعه به هيچ وجه حق ورود به آن را نداشتند. استفاده از خدمات اين مجموعه براي عموم رايگان بوده است.
اين مجموعه به لحاظ نوع كاربري و ويژگي‌هاي خاص معماري، يكي از ابنيه منحصر به فرد دنيا به شمار مي‌رود و نمونه مشابه آن در كشور يافت نمي‌شود. سالن اصلي شست‌وشو داراي 11 ستون به صورت ‌قرينه است و حوضچه‌هاي خاصي براي رعايت حداكثري بهداشت در آن تعبيه شده كه هر كدام مورد مصرف خاصي داشته است. در حال حاضر اين مجموعه به عنوان موزه مردم‌شناسي مورد توجه گردشگران داخلي و خارجي مي‌باشد. 
با توجه به تغيير كاربري بناي رختشويخانه از مكان شست‌وشو به موزه مردم‌شناسي، تغييراتي در شكل ظاهري و معماري داخلي اين بنا صورت گرفته، بدين منوال كه شكل حوضچه‌هاي سالن اصلي كه در اصل شامل 4 قسمت و داراي 4 حوض بوده و همچنين كف سالن اصلي دستخوش تغييراتي شده است.
در قسمت سكوي مياني سالن مجسمه هايي به منظور نمايش لباس‌هاي محلي بانوان زنجاني تعبيه شده است. اين مجسمه‌ها بيانگر انواع لباس‌هاي محلي بانوان زنجاني شامل لباس‌هاي محلي كوتاه كه توسط بانوان مسن استفاده مي‌شده و لباس‌هاي محلي بلند كه مورد استفاده بانوان جوان قرار داشته مي‌باشد. اين بخش در واقع تداعي‌گر فضاي رختشويخانه در آن دوران مي‌باشد.
قسمتي از سالن اصلي بنا به شاه نشين شهرت دارد . اين بخش در زمان فعاليت مجموعه توسط سرايدار رختشويخانه براي نظارت و سركشي به كار بانوان استفاده مي‌شده است. در حال حاضر اين بخش به كارگاه آموزشي دوخت چاروق اختصاص يافته است.
این بنای تاریخی عام المنفعه در نوع خود در سطح کشور منحصر به فرد بوده و از سال 1377 به عنوان موزه ی مردم شناسی استان زنجان مورد بازدید گردشگران و علاقمندان قرار گرفته است.