خانه رئیسعلی دلواری

موزه­ رئیسعلی دلواری که پیش از این، خانه­ این سردار ایرانی به شمار می‎آمده، در بخش جنوب شرقی شهر «دِلوار» در بخش شهرستان «تنگستان» از استان «بوشهر» است. این موزه به دست بازماندگان شادروان رئیسعلی دلواری به سازمان میراث فرهنگی هدیه شد. پس از آن، این ساختمان که در 45 کیلومتری «بوشهر» قرار گرفته، در فهرست آثار ملی ایران جای گرفته است.

خانه­ رئیسعلی دلواری در مساحتی نزدیک به چهار هزار متر گسترده و در پایان دوران قاجار به سال 1286 ساخته شد. دیوارهای سپید و کوتاه این خانه که نمادی از تاریخ مشروطه­ ایران نیز هست در فروغ خورشید دلوار می‎درخشد.

رئیسعلی دلواری به سال 1261 خورشیدی در دلوار زاده شد. هنگامی که نیروهای بریتانیا به سال 1915 میلادی ناگهان در بوشهر پیاده شدند، این سرباز میهن در چندین برخورد و برای هفت سال، در جایگاه فرماندهی نیروهای ایرانی با بیگانگان، به رویارویی با آن‎ها پرداخت. تنها در یکی از این نبردها دلیران تنگستان توانستند سپاه 5 هزار نفری انگلیس را شکست دهند. فرمانده¬ی جوان نیروهای تنگستان در هنگام جنگ جهانی اول و مرزبان بوشهر و دیگر مرزهای دریایی در جنوب ایران، به سال 1294 خورشیدی، هنگامی که تنها 33 سال داست، در شبیخونی در «تنگک صفر» بوشهر گرفتار آمد و جان باخت. پیکر بی¬جان او در «دار السلام» نجف به خاک سپرده شده است.

در و پنجره­های خانه از چوب است که سوختگی چوب­ها دربرابر سپیدی دیوارها زیباتر دیده می­شود. درگاهِ خانه دو ستون با یک آسمانه­ی کوچک دارد. پس از درگاهِ ساختمان موزه، 2 بخش شبیه هم در راست و چپ درگاه است. در میان این دو بخش نیز راهرویی وجود دارد که گردشگران را به سمت میان­سرای خانه هدایت می‎کند. در این خانه 23 اتاق وجود دارد و هفت بخش به نگهداری از اسناد و نشانه­های تاریخی سپرده شده.

همچنین از میان آرایه­های این سازه می­توان به گچبری­ها و شیشه­های رنگی و بخش ستون­دار با باغچه­هایی با درخت نخل و نیز گلاب­دان‎ها و چراغ‎های لاله را دید. امروزه این موزه همچنین موزه­ مردم­شناسی بوشهر نیز هست. در این موزه تندیس­های رئیسعلی دلواری، تندیس­هایی از دلیران تنگستانی، جنگ­افزار، چند گردونه توپ، وصیت نامه، سوگندنامه و مجموعه‌ای از تمبرهای قدیمی نگه­داری می­شود.

از زندگانی و پایداری این سردار ایرانی و یاران تنگستانی و بوشهری­‎اش سریالی به نام «دلیران تنگستان» به کارگردانی «همایون شهنواز» و تهیه‌کنندگی «ملک‌ساسان ویسی» ساخته شد که در سال ۱۳۵۳خورشیدی از تلویزیون ملی ایران پخش شد.