جشنی به وسعت فرهنگ ایران زمین

نوروز یکی از کهن‌ترین جشن‌های به جا مانده از دوران ایران باستان است که در نخستین روز ازسال خورشیدی ایرانی با آغاز فصل بهار، در یکم فروردین­ ماه همه­ ساله با شور و نشاط بسیار در مناطق گوناگون با آداب و رسوم خاص هر منطقه در سیزده­ روزِ متوالی برگزار می‌شود. جشن نوروز و ورود به سال نو به طور مشترک میان کشورهای برگزارکننده آن نظیر: ایران، جمهوری آذربایجان، هند، پاکستان، قرقیزستان و ترکیه در سال 2009 میلادی (1388 هجری شمسی) در فهرست میراث فرهنگی و معنوی یونسکو به ثبت رسیده است. در هفتم فروردین ۱۳۸۹ نیز نخستین دوره­‌ی جشن جهانی نوروز در تهران برگزار شد و این شهر به عنوان «دبیرخانه نوروز» معرفی شد. در برخی کشورها نوروز دارای تعطیلات رسمی است که در ایران ۴ روز نخستِ فروردین، تعطیل رسمی بوده و برای برخی سازمان­‌ها تا سیزدهم فروردین این تعطیلات ادامه دارد.

جشن‌ها و مناسبات نوروزی در ایران و دیگر کشورها با برنامه‌های متعددی همراه است. در گوشه و کنار ایران مراسم مختلفی در استقبال از نوروز بنا به فرهنگ و رسوم رایج منطقه نظیر: نظافت و خانه تکانی، کاشتن سبزه عید نظیرگندم، ماش و...، خرید و تهیه‌­ی پوشاک و طبخ غذاها و شیرینی‌­های محلی و... باشکوه هر چه تمام‌­تر صورت می­‌گیرد.

همچنین در ایام پیش از عید نوروز در شب آخرین چهارشنبه سال (سه شنبه شب) مراسم چهارشنبه سوری و آتش بازی برگزار و در آخرین پنجشنبه سال بر سر مزار و آرامگاه درگذشتگان می‌­روند. مراسم تحویل سال نو در کنار تازه درگذشتگان نیز از دیگر آداب نوروز به شمار می­‌رود.

تهیه و پهن کردن سفره هفت سین؛ بزرگترین نماد عید نوروز، یکی از مهم­ترین رسوم رایج در مناطق مختلف ایران، از آیین­‌های مشترک در بین تمامی اقوامی است که نوروز را جشن می‌­گیرند. در این سفره هفت چیز که با حرف سین آغاز می‌­شوند نظیر: سُماق، سیر، سِنجِد، سَمَنو، سکه، سرکه، سبزه که هر یک دارای مفاهیم و نشانه­‌هایی از عشق و محبت، زندگی، برکت، رزق و روزی، سلامتی است چیده می‌شود. در این سفره همچنین کتاب مقدس مسلمانان؛ قرآن، آیینه؛ نمادی از رفع کدورت و نشانی از صفا و یکرنگی، ماهی کوچک قرمز؛ جهت شگون در تُنگ آب؛ با نمادی از پاکی، روشنایی و گشایش کار، سیب؛ نمادی از تن درستی، شمع؛ با نشانه نور و درخشش، گل سنبل و تخم ­مرغ­‌های تزیین و رنگ شده جهت زیبایی سفره، به همراه آجیل و شیرینی و خوراکی های سنتی، کتاب شعر حافظ، شاهنامه و... به فراخور هر منطقه قرار می‌­گیرد.

تمام افراد خانواده در لحظه تحویل سال نو، بنا به تقویم رسمی، با ظاهری آراسته، دور هم بر سر سفره­ی هفت سین جمع شده، قرآن و دعای تحویل سال نو خوانده و از خداوند تقدیر خوب را در سال جدید خواستار می‌­شوند. پس از تحویل سال نو و تبریک عید، سال خوب و پربرکتی را برای یکدیگر آرزو کرده و با آغاز تعطیلات سیزده روزه­‌ی نوروزی به دید و بازدید از بزرگان و آشنایان، جشن، سفر، مراسم سنتی و محلی رایج طبق آداب و رسوم مناطق مختلف ایران، برگزاری بازی، رقص و موسیقی محلی و... می‌­پردازند. غذای اصلی اغلب خانواده­‌های ایرانی در روز عید سبزی پلو با ماهی است و هر منطقه بنا به سنت و باورهایشان غذاهای رسمی و محلی مربوط به خود را در شب عید نوروز طبخ می­‌کنند. در نهایت، آخرین روز از تعطیلات نوروز در سیزدهم فروردین، با مراسم سیزده بدر و رفتن در دامان طبیعت و برپایی مراسم خاص خود همراه است.