تکیه معاون‎ الملک

تکیه‎ ها در شهر کرمانشاه از دوره قاجار، پایگاه‎های مذهبی به شمار می‎روند که میزبان برگزاری مراسم گوناگون بوده‌اند. تکیه معاون‎الملک یکی از زیباترین و مشهورترین نمونه‌های این پایگاه‌های مذهبی به شمار می‌رود که امروزه در دل شهر کرمانشاه پابرجاست.

اما بخوانید از داستان پر فراز و نشیبی که در سال ۱۳۲۷ به دنبال جریان مشروطه خواهان بر تکیه معاون‎الملک گذشت. یعنی همان زمان که دستور تخریب و به توپ‌ بستن تکیه به دستور «ظهیرالملک» صادر شد. با آتشی که به سمت این سازه چشم‎نواز روانه شد، تمامی آیینه‎کاری‎ها به همراه بخشی از بنا نابود شد.

پس از این اتفاق تلخ، این خانواده «معاون‌الملک» بود که در صدد مبارزه و انتقام بر آمد ولی درنهایت بین خانواده معاون‌الملک و ظهیرالملک صلح برقرار شد و تکیه معاون‌الملک بیش از این آسیب ندید.

تاریخ ساخت تکیه معاون‎الملک به سال ۱۲۸۲ خورشیدی باز می‎گردد. این بنا از همان ابتدا به منظور برگزاری مراسم و همچنین پایگاهی برای رفع درگیری‎ها و کشمکش‎های قومی و قبیله‎ای طراحی شده بود. معمار تکیه شخصی به نام «اصغر معمارباشی» بود. این را می‎توان از کتیبه‎ای که بر سر در بنا نقش بسته است دریافت. 

 کاشی‎کاری‎های تکیه معاون‎الملک در نوع خود کم‎نظیر هستند و در واقع می‎توان گفت گردشگران این تکیه را به واسطه کاشیکاری هنرمندانه آن می‎شناسند. کاشی‌هایی که با تکنیک برجسته و نیمه برجسته و رنگ‎های طبیعی بر پیکر این بنا نقش بسته‎اند، تصاویری از جمله صحنه‌هایی از جنگ‎های صدر اسلام و حوادث کربلا را در کنار نقوش پادشاهان باستانی ایران و المان‎های تخت جمشید را به نمایش می‎گذارند.

مجموعه تکیه معاون‎الملک از سه بخش «حسینیه»، «عباسیه» و «زینبیه»تشکیل شده است. امروزه علاوه بر این سه بخش و در قسمت عباسیه، دو موزه به نام‎های «موزه مردم‌شناسی کرمانشاه» و «موزه پوشاک و زیور آلات استان کرمانشاه» هم جای دارد.  

برای ورود به حسینیه باید از هفده پله پایین رفت. چرا که این سازه در ارتفاع شش متر پایین‌تر از سطح خیابان ساخته شده است. در بدو ورود، سقاخانه‌ای میزبان شماست که کاشی‎هایی با نقش شمایل حضرت ابوالفضل دارد. حسینیه معاون‎الملک شامل صحن کوچکی است که به عادت حسینیه‎سازی در ایران، دارای حجره‎هایی در اطراف است که با طاق‎نماهایی آراسته شده‎اند.

بنای عباسیه دارای یک صحن به اضافه سازه‎ای دو طبقه در بخش شرقی آن است. دیوارهای عباسیه با کاشی هفت‌رنگ تزیین شده که بر روی آن‌ها صحنه‌هایی از ورود حضرت یوسف به شهر کنعان به چشم می‎خورد. همچنین تصاویری از بزرگان و رجال دوره قاجار نیز بر روی این کاشی‎ها نقش بسته ‌است.

از طرفی زینبیه محل دفن معاون‌الملک است که در سال 1327 از دنیا رفت. آرامگاه وی در سال 1374 توسط حاج محمد شکوهی اصفهانی آیینه‌کاری شد.