باغ گلشن طبس

«باغ گلشن» یکی از باغ های بنام و تاریخی ایران است، ساخت آن به دوران زند و قاجار باز می گردد و در شهرستان «طبس» در استان «خراسان جنوبی» قرار دارد. این باغ به دست «میرحسن خان»، سومین خان از خان‌هایی که به فرمان نادرشاه افشار به فرمانروایی شهرهای «تون» و «طبس» در خراسان گماشته شدند، در پایان دوران فرمانروایی شاهزاده زند، لطفعلی خان ساخته شد.

در متن وقف نامه میرحسن خان درخصوص این باغ چنین نوشته شده است که «باغ گلشن، خیابان باغ گلشن، میدان مرکزی شهر تا دروازه «دشتغَران» وقف بر خلایق است که رفت و آمد کنند». الگوی ساخت این باغ، ایرانی و پیرو الگوی «چهارباغ» است. چهارباغ شکلی از باغ‎ سازی ایرانی است که ایده های بنیادین آن همواره در ساختِ سازه های ایران باستان مانند کوشک های پادشاهان، چهارایوانی ها و چهارتاقی ها پیروی می شده است. باغ گلشن گستره ای نزدیک به ۷ هکتار دارد. این گستره در درازایی نزدیک به بیش از۲۶۰ متر و در پهنایی نیز به همین اندازه دیواربندی شده است، پس در باغ گلشن سخن از یک سازه چهارگوش ترازمند، یک چهارباغ ایرانی است.
درگاهِ گلشن سازه ‎ای است با دو طبقه است که به دو سویِ درون باغ و خیابان بیرون آن که در گذشته هر دو هم نام بوده اند، گشوده می شود. این سازه که «سردرب» خوانده می شود، یک بار پس از ویرانی از زمین لرزه ویرانگر طبس، بازسازی شد. این بخش امروزه با تالار و ایوان و ستون و آجرنمای درونی چون گذشته نمایی سپید دارد. موزه  زمین شناسی طبس نیز در باغ گلشن درون همین سازه است.
در باغ گلشن دو گذرگاه اصلی وجود دارد که با هم برخورد می کنند. به دنبال این برخورد، سراسر گستره این باغ به چهار بخش منظم تقسیم می شود که به راستی چهار باغ را تشکیل می‎دهد.

در محور این چهار بخش و در جایگاه برخورد دو گذرگاه با یکدیگر، استخر کم و بیش بزرگی با گستره  نزدیک به ۲۶ متر درازا و ۶ متر پهنا ساخته شده است که  ۳ فواره دارد. رنگ آبی روشن در استخر دربرابر رنگ سبزِ هر کرت بند، بر زیبایی میان سرا افزوده است. پلیکان ها و مرغ آبیان در آب، خرمی و زندگی باغ را دوچندان کرده اند. سامانه  آب رسانی گلشن آب را از چشمه های کوهستان های پیرامون طبس به سوی باغ می آورد و پخش می کند. در آب رسانی این باغ از روش چاه «آرتزین» بهره برده شده که برای جاری کردن آب نیازی به نیروی خاصی نداشته باشد. این آب پس از سیراب ساختن باغ از راه آب راهی که «ریمو» خوانده می شود به سوی سردرب رفته و از آن‎جا به خیابان و شهر راه می‎گشاید.
از میان پوشش گیاهی باغ گلشن می توان به ۲ هزار نخل ۴۰۰ ساله و همچنین ۲۵۰۰ درخت مرکبات و ۵۰۰ درخت انار اشاره کرد. در کنار چنار سردسیر و سرو و بید که همگی به گونه ای ترازمند و برابر در کرت های چهارگانه باغ بخش شده‌اند و در زمینه  چمن سبزی قرار گرفته‎اند که خود پوشیده از گل‌هایی از جمله رز سرخ، اطلسی سفید و ختمی است.