ارگ کلاه فرنگی

ارگ کلاه فرنگی، از آثار تاریخی شهر بیرجند، منسوب به امیرحسن خان شیبانى و متعلق به امیرعلم است که وی آن را به فرماندارى بیرجند اهدا نموده و در حال حاضر محل استانداری خراسان جنوبی است. بنای این عمارت مربوط به اواخر دوره زندیه و اوایل دوره قاجار بوده و به نام‌ هایی چون: ارگ حسام الدوله، قصر بی‌بی عروس و ارگ سرکار مشهور است.

این بنا به طور کلی از نظر فرم معماری با سایر بناهای شهری متفاوت است. این ارگ به شکل شش ضلعى و در رأس به شکل مخروط و به رنگ سفید است که از لحاظ زیبایى و طراحى، نمایی خیره‌ کننده دارد. ساختمان آن در 6 طبقه و به سبک زیگورات ساخته شده است و در بخش همکف کامل‌ ترین نقشه و فضاسازی را دارد. قسمت ورودی ارگ جلوتر از طبقه همکف ایجاد شده و با چندین قوس، طاق‌های زیبایی را در بنا به وجود آورده است.

دو طبقه آن فضاهای کاربردی داشته و بقیه طبقات جهت تکمیل فرمِ نمای بیرونی است که بر روی گنبدِ حوضخانه قرار گرفته است. کل بنا تزئینات معماری باشکوهی دارد که با مصالحی مانند گل، آجر، آهک و ساروج ساخته شده‌اند. محوطه و باغ مجموعه بر اساس اسناد قدیمی آن به شکل چهارباغ بوده که در پی تغییرات شکل اصلی خود را از دست داده است.