همدان از شهر‌های قدیمی و کهن ایران و پایتخت نخستین سلسله شاهنشاهی ایران یعنی ماد بوده است. همدان به عنوان پنجمین شهر فرهنگی توریستی ایران در سال 1385 پایتخت تاریخ و تمدن ایران نیز شد. این شهر با آب و هوایی کوهستانی در غرب ایران قرار دارد. محوطه باستانی هگمتانه، کتیبه گنج‌نامه و مجسمه شیرسنگی سندی است بر باستانی بودن این شهر و وجود مقبره ابوعلی سینا و بابا طاهر، گنبد علویان، آرامگاه استرومردخای، برج قربان وحمام قلعه، این ادعا را کامل می‌کند.
با قدم زدن در محله قدیمی و تاریخی یک شهر علاوه بر آگاهی از فرهنگ و آداب و رسوم آن شهر می‌توان از دیدن ابنیه‌های تاریخی آن نیز حظ برد. محله قلعه یا قاشق‌تراشانِ همدان همین حال و هوا را دارد، محله‌ای قدیمی و اصیل که با قدم زدن در آن به حمام قلعه می‌رسیم، آثاری چون آرامگاه باباطاهر و ابوعلی سینا، تپه هگمتانه، مقبره استرومردخای، گنبدعلویان و بازار همدان در نزدیکی آن قرار دارد. قدمت این حمام به اواخر دوره قاجار برمی‌گردد و تا چندی پیش گرمخانه‌اش گرم بود، مدتی متروک ماند. سال 1388-1387 مورد مرمت و بازسازی قرار گرفت، تغییر کاربری داد و تبدیل به موزه مردم‌شناسی و سفره‌خانه شد.
این حمام به حمام حاج محمدسعید نیز معروف است و 1700 متر بنا دارد. جلو در، مجسمه مردی قرار دارد که در واقع مجسمه حمام‌دار را شبیه سازی کردند همان کسی که مسئول گرفتن پول بوده است. از یک هشتی وارد رختکن می‌شوید، حوضی بزرگ و پرآب در وسط و سکو‌هایی که برای کندن رخت و لباس است در دو طرف قرار دارد، بر روی آنها مجسمه‌هایی است که تداعی کننده حمام رفتن‌های قدیم است. بعضی سکوها هم محلی برای استراحت و غذا خوردن مسافران و گردشگران است. این حمام دارای 4 ستون با سقفی بلندِ طاق‌دار و قوسی شکل زیبا است که از آجر ساخته شده و با نورپردازی زیبایی که دارد نظر هر بیننده‌ای را جلب می‌کند.
حمام قلعه دارای پلان مربع با حمام سرد و گرم است، ابتدا وارد حمام سرد می‌شوید که شامل سکو و حوض است و بعد حمام گرم قرار دارد. از ویژگی‌های دیگر این حمام مجزا بودن قسمت مردانه و زنانه‌اش است که آتشدان حمام در قسمت غرب و در حمام مردانه قرار دارد. این بنا در تاریخ 25/12/80 13 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
