رنگرزی سنتی ((قم))

رنگرزی سنتی ((قم))

رنگرزی سنتی ((قم))

0

رنگرزی یا صباغی به فرآیندی گفته می ­شود که در طی آن کالای نساجی مثل الیاف، نخ، پارچه و یا پوشاک در محلولی که شامل مواد رنگزا و مواد شیمیایی است رنگ ­آمیزی گردد و مولکول­ های کالای نساجی، پیوند محکمی برقرار کند. رنگرزی در ایران سابقه­­ ی دیرینه ­ای دارد. استفاده از رنگ­های سبز و قرمز و آبی و زرد در قالی کشف شده در منطقه­ ی مغولستان امروزی به­ نام پازیریک که متعلق به­ دوران هخامنشیان است نشان از قدمت رنگرزی در منطقه ­ی ایران دارد.

در دوران پس از اسلام دوران صفویه را دوران اوج و ترقی صنایع رنگرزی و قالی­­ بافی می­ دانند. رنگ ­های متعددی که در بافت قالی­ ها به­ کار رفته است عبارتند از: قرمز­سیر، آبی، سبز، زرد­کمرنگ و نارنجی؛ که این رنگ ­ها تقریباً معادل رنگ­ هایی هستند که امروزه در رنگرزی سنتی ایران از آن­ها استفاده می­ شود و نشانه­ ی بارز قدمت صنعت رنگرزی در ایران است. رنگرزان به­ کمک خلاقیت خود، ته رنگ ­هایی به ­وجود می­ آورند که با یکدیگر تفاوت جزیی داشتند. مثلاً در ترکیب رنگ­ها، بنفش ­مخلوط با سرخ را برای ساختن رنگی مانند شاه­توتی که درخشش شگرفی داشت و یا با مخلوط بیشتری از زرد­تند آن­ها را به ­رنگ سرخ خرمالویی در می­آورند. مراحل رنگرزی به این­صورت است که معمولاً کلاف پشمی یا ابریشمی را در حمام یا پاتیل آب­گرم برای دو ساعت خیس می­ کنند، سپس آب کلاف را گرفته و در آب 30 تا 35 درجه همراه با مقدار کافی پاک­کننده می­ شویند. پس از آن مجدداً آبگیری کرده و با آب معمولی می­ شویند و پس از مرحله آبگیری خشک می­ کنند. در مرحله­ ی بعد عمل دندانه ­دادن انجام می­ شود دندانه ­کردن به ­معنای اضافه­ کردن زاج ­های مختلف است که به­ نام­ های زاج سیاه، سفید و سبز شناخته می­ شود به حمام رنگ در دمایی نزدیک به جوش است. زاج­ ها از سولفات­ های شیمیایی مخصوصی تشکیل شده ­اند و بسته به رنگی که تولید می­ شود مقدار و زمانش متفاوت است. مرحله ­ی بعد از دندانه رنگرزی است که در آن دمای ظرف رنگ را به ­نقطه­ ی جوش رسانده و کلاف ­ها را به­ همراه رنگ مورد نظر به­ مدت یک ساعت می­ جوشانند و هر پنج دقیقه یک­بار به­ وسیله ­ی کفگیر چوبی هم می زنند. پس از یک ساعت اجازه می دهند ظرف رنگ به ­تدریج سرد شود سپس کلاف­ ها را خارج و اجازه می­ دهند در آفتاب خشک شود. رنگرزی سنتی به­­ واسطه­ ی فرش دست باف صنعت پررونق روزهای قدیم قم محسوب می ­شد که به­ صورت سنتی پا­به ­پای فرش دست باف تا به امروز رونق داشته است.


افزودن دیدگاه جدید