نقش رستم

«نقش رستم» گنجینه‌ای عظیم در دل کوه‌‌های منطقه تاریخی مروردشت است، منطقه‌ای با کوه‌های پر ابهت و زیبا که شکوهی باستانی را به رخ می‌کشد. این منطقه که آثاری از دوران ایلامیان، هخامنشی و ساسانیان را در خود دارد، در واقع بیش از همه برای آنکه مدفن چهار پادشاه هخامنشی است، مورد توجه است. می‌گویند به دلیل شباهت نقوش ساسانی به رستم، پهلوان شاهنامه، این منطقه که نقشی از رستم در دل ندارد، به نقش رستم معروف شده است.

این منطقه پر است از آثاری از دوران‎های مختلف تاریخی ایران که قدیمی‎ترین اثر آن، نقش برجسته‌ای از دوران ایلامیان است که نقش دو ایزدبانو، شاه و ملکه بر تختی مارنشان است، اما به دستور بهرام دوم، پادشاه ساسانی بخش‌هایی از آن را پاک شده و نقشی از این پادشاه ساسانی و درباریانش جای طرح ایلامی را گرفته است.

یکی دیگر از مهمترین آثار این منطقه زیبا که چون نگینی شکوهمند و اصیل، پر از راز و رمز و جادو در دل دشت‌های فراخ فارس آرمیده، «کعبه زرتشت» است. بنایی مکعبی با پله‌هایی در مقابل که از جنس سنگ آهک سفید ساخته شده و حدود 12 متر بلندی دارد. استفاده‌ای که از این بنا می‎شده دقیقا مشخص نیست، اما آتشکده و محل عبادت یکی از کاربری‌های احتمالی این بناست. اما عده‌ای هم معتقدند که این بنا آرامگاه بوده و برخی دیگر هم میگویند اینجا محل نگهداری کتب و اسناد مقدس استفاده می‌شده است.

آرامگاهی برای داریوش کبیر

آرامگاه داریوش کبیر یکی دیگر از مهمترین آثار تاریخی نقش رستم است، داریوش پادشاه بزرگی برای ایرانیان است. او با از بین بردن بردیای دروغین، با دروغ و دو رنگی می‌جنگد و سرزمینش را نظم و آرامش بخشیده و عدل و داد برپا می‌کند و بعد از مرگ به دستور خودش در دلِ گوردخمه‌ای در میان آرامشِ کوه و زمین و آسمان، دفن می‌شود و بعد از او شاهان دیگری چون خشایارشاه (پسر بزرگ داریوش)، داریوش دوم و اردشیر اول و برخی افراد از وابستگان آن‌ها هم در اتاقک‌هایی در دلِ گور دخمه‌هایی مشابه دفن می‌شوند. برخی معتقدند که این گوردخمه‌ها ابتکار داریوش هستند و گوردخمه‌های دیگر از این ابتکار، تقلید کرده‌اند. برخی هم می‌گویند پادشاهان اینجا به خاک سپرده شده‌اند تا تنشان به خاک زمین آلوده نشود.

این چهار گوردخمه به هم شبیه هستند و تفاوت‌ها چون اندازه یا جزئیات و یا سنگ نوشته‌های آن‎ها سبب شده تا مورخان هر یک را متعلق به یک پادشاه هخامنشی بدانند.درون هر آرامگاه، گورهای دیگری هم هست. مثلا در گوردخمه متعلق به داریوش 9 گور دیگر هم وجود دارد که احتمالا متعلق به بستگان اوست.

نقش برجسته پیروزی شاپور بر امپراتور رم یکی دیگر از آثار معروف این منطقه باستانی است که شاپور، شاه ساسانی سوار بر اسب بر پیکر این امپراتور ایستاده است. نقش برجسته‌ای که اردشیر بابکان از اهورامزدا حلقه شهریاری دریافت می‎کند، نقش برجسته دیگری است که اهمیت این منطقه تاریخی را به ما گوشزد می‎کند.