اگر می‌خواهید با تاریخ ایران بیشتر آشنا شوید، باید سفری به قزوین داشته باشید؛ شهری که با آثار تاریخی خود دوران مختلفی از فراز و فرود سرزمینی که زمانی پایتخت ایران بوده است را به تصویر می‌کشد. پس از انتقال پایتخت به قزوین بسیاری از بناها در این شهر ساخته شد و مهمتر از آن راه‌های ارتباطی با دیگر نقاط کشور توسعه یافت. شهر قزوین در قرن 3 و 4 هجری قمری 7 دروازه داشته که در دوران قاجار تعداد این دروازه ها به 9 دروازه می‌ر‌سد. هر یک از دروازه‌ها در مسیر ارتباطی یکی از شهرهای مهم پیرامونی قرار داشت و حصارها دورتادور شهر را گرفته بودند و تنها راه عبور و مرور همین دروازه ها بودند.
شاهراه اصلی تجارت پایتخت
در نزدیکی ترمینال قزوین بنای باشکوه قدیمی قرار دارد با سه دروازه و 8 مناره که مثل نگین انگشتری درون میدان محاط شده، این بنا همان ساختمان دروازه تهران قدیم است که روزگاری یکی از شاهراه‌های اصلی تجارت بین تهران پایتخت با شهرهای شمالی و غربی کشور بوده است. دروازه تهران‌قدیم در فاصله نزدیکی از بارگاه زیارتی امامزاده شاهزاده حسین قرار دارد، بطوریکه اگر در کنار دروازه قرار گرفته و رو به سمت غرب نگاه کنید گنبد و گلدسته‌های بارگاه حسین‌ابن‌علی‌ابن‌موسی الرضا، معروف به شاهزاده حسین یا آنچه در بین مردم قزوین رایج است، "شازده حسین" را خواهید دید. بارگاهی که هیچ‌یک از مسافران تاریخی ایران بدون زیارت آن قزوین را ترک نمی‌کردند.
دروازه تهران قدیم، یک ورودی اصلی بزرگ دارد که محل عبور دلیجان‌ها و کجاوه‌های کاروان‌ها بوده و دو ورودی کوچک در دو طرف دروازه اصلی برای تردد افراد پیاده داشته و از ویژگی‌های شاخص معماری دوره قاجار برخوردار است. در معماری دوره قاجار استحکام و قدرت بنا زیر لایه‌ای از زیبایی و ظرافت و آرایه‌ها پنهان می‌شدند. ساختمان فعلی دروازه در زمان ناصرالدین شاه ساخته شده و کاشی‌کاری‌هایش مربوط به همان دوره است؛ در سال 1347 شمسی ساختمان دروازه مجددا مرمت اساسی شد و در سال 1354 با شماره 392 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.
منزل به منزل با کاروان
امروزه فاصله تهران تا قزوین با وجود مسیر آزادراهی و طول 152 کیلومتری حدود 2 ساعت طول می‌کشد تا طی شود. اما در گذشته مسافرت بین دو دروازه تهران قزوین تا دروازه قزوین تهران 4 روز طول می‌کشید! هر کاروان روزانه یک منزل راه طی می‌کرد که معادل 6 فرسنگ بود. فرسخ یا فرسنگ واحد طول است و تقریبا معادل 5 تا 6 کیلومتر امروزی است. در هر منزل کاروانسراهایی بود که محل استراحت مسافران و کاروان‌ها بود تا در طول شب استراحت کنند و دوباره روز بعد مسیر خود را تا رسیدن به منزل بعدی ادامه دهند.
دروازه ها چه کارکردی داشتند؟
در قدیم دورتادور همه شهرهای بزرگ و مهم دیوارهایی بلند و قطور کشیده می‌شدند تا در برابر نیروهای مهاجم خارجی قدرت دفاع داشته باشند و در مسیرهای اصلی ارتباطی دروازه‌هایی تعبیه می‌شدند تا عبور و مرور افراد به داخل شهر را کنترل کنند. همچنین این دروازه‌ها مثل گمرک امروزی عمل می‌کردند و از کاروان‌هایی که کالا حمل می‌کردند مالیات و عوارض می‌گرفتند.در واقع دروازه‌های هر شهر، مثل نقاط مرزی بودند و اهمیت به سزایی در تامین امنیت شهرها داشتند و همیشه نگهبان‌هایی بودند که مراقب دروازه‌ها باشند.
