سرای سعدالسلطنه بزرگترین کاروانسرای شهری ایران و بخشی از بازار بزرگ قزوین است. بازار قزوین یکی از زیباترین بازارهای سنتی ایران است که پیشینهای هزار ساله دارد. این بازار در دورهای که قزوین پایتخت ایران بوده همراه با بناهای بسیار زیبا و یگانهای دیگر در این شهر ساخته شده که هنوز هم دل از هر بازدید کنندهای میربایند. بازار قزوین در دوره صفویه گسترش پیدا می‌کند و در دوران قاجار بخشی از زیباترین اجزای کنونی بازار به آن افزوده میشود؛ «سرا یا کاروانسرای سعدالسلطنه» یکی از این اجزای ارزشمند است که با قرار گرفتن در کنار بازار قزوین موقعیت بسیار منحصر به فردی داشته است.
کاروانسرای سعدالسلطنه معماری فوق العاده زیبا و مسیرهای تودرتویی دارد که خوشبختانه در سال های اخیر به خوبی مرمت شده و بنابراین زیبایی و چشم نوازی آن صد چندان شده است. این کاروانسرای شگفت انگیز، یکی از زیباترین و اصیلترین اماکن تاریخی قزوین هم محسوب میشود که در سفر به این شهر تاریخی، بازدید از آن را باید جزو اولویتهای خود قرار دهید.
کاروانسرای سعدالسطنه که حالا بیشتر سرای سعدالسطلنه خوانده می شود به دستور ناصرالدین شاه قاجار و از سوی –سعدالسلطنه- فرماندار قزوین ساخته و بدل به یکی از بزرگترین و زیباترین کاروانسراهای ایران می شود. کاروانسرایی که شامل مجموعهای از حمام، سرا، تیمچه، شترخان، راسته، چهارسوق، مسجد و چایخانه میشده و نقش عمده آن خرید و فروش و بازرگانی بوده است.
مجموعه سعدالسلطنه حالا نزدیک به 6 هزار متر وسعت دارد و شامل 7 حیاط و مجموعه ای از حجرهها و یک حمام میشود. ورودی سرای سعدالسلطنه از خیابان امام خمینی یا خیابان رشت سابق است که وقتی از ورودی طاقی شکل و سرپوشیده آن عبور میکنید، گویی وارد دنیایی امن و آرام می شوید. از این رو این بنا را نمونه درون گرایی در معماری ایرانی می دانند. این اثر تاریخی زیبا یکی از آثار ارزشمند دوره قاجار و از مجموعه های بی نظیر در معماری فضاهای عمومی است که خوشبختانه آسیب کمی دیده و بنابراین وقتی وارد آن می شوید، انگار زمان مفهوم خودش را از دست می دهد و گویی گذشته همین حالاست و با دست کشیدن بر دیواره های آجری این بنای قدیمی می توانید آن را با دست های خود لمس کنید. یکی از مهم‌ترین بخش های این بنای ارزشمند، چارسوق آن است که سقفی بلند و گنبدی شکل دارد که با کاشی های زیبا تزئین شده و در واقع حیاط اصلی کاروانسرا را به خیابان متصل می‌کند. از مکانهای شاخص این مجموعه میتوان به سرای قیصریه، سرای وزیر، سرای حاج رضا و سرای رضوی اشاره کرد.
مجموعه سعدالسطنه با کف سنگفرش، مغازههای قدیمیاش که درهای چوبی و زیبا دارند و فضای نوستالژیک اش بسیار آرام بخش است و قدم زدن و چرخیدن در مغازه ها و کوچه های تنگ و تاریک حس خوب قدم زدن در تونل زمان و تاریخ را به شما میدهد.
