هرمزگان یکی از استان‌های جنوبی کشور و در حاشیه‌ی خلیج‌فارس و دریای عمان است. سواحل تماشایی، آثار طبیعی و تاریخی و مراکزخرید پررونق هرمزگان، همواره مورد توجه گردشگران بوده است.
تاریخچه
اسناد تاریخی نشان می‌دهد آبادانی این منطقه به دوران هخامنشیان می‌رسد. این استان به‌دلیل دسترسی به خلیج‌فارس همواره اهمیت زیادی داشته است. نام هرمزگان از تنگه‌ی هرمز می‌آید. از سال ۱۳۵۵ به‌دلیل اهمیتی که این تنگه برای کشور داشت، استان ساحلی، بنادر، جزایر خلیج‌فارس و دریای عمان، به هرمزگان تغییر نام داد.
جغرافیا
هرمزگان از شمال و شمال شرق به کرمان می‌رسد، از غرب و شمال غرب با فارس و بوشهر همسایه است و از شرق در مجاورت سیستان و بلوچستان قرار گرفته است. در امتداد جنوب آن، خلیج‌فارس و دریای عمان واقع شدهاند.
کوه‌های هرمزگان ادامه‌ی رشته کوه‌های زاگرس هستند که بخش‌های زیادی از استان را پوشانده‌اند. کوه‌ها به تپه و سپس به زمین‌های پست ساحلی می‌رسند.
این استان به تعدادی شهر و جزیره تقسیم شده است. شهرهای آن بندرعباس، بندر لنگه، میناب، جاسک، بَستَک، حاجی‌آباد، رودان، پارسیان، خَمیر، بَشاگرد و سیریک هستند.
قشم، کیش، هرمز، هنگام، ابوموسی، لاوان، هِندورابی، شیدوَر یا شیتور، لارک، تُنب‌کوچک، تُنب‌بزرگ، سیری، فارورکوچک و فراوربزرگ جزو جزیره‌های هرمزگان به‌شمار می‌روند.
آب‌وهوا
هرمزگان در منطقه‌ی گرم‌وخشک قرار گرفته و اقلیم آن نیمه‌بیابانی و بیابانی است. تابستان‌های گرم و مرطوبی دارد و زمستان‌های آن از ۱۰ درجه سانتیگراد سردتر نمی‌شود. رطوبت در بیشتر روزها بالاست و ممکن است به ۱۰۰ درصد برسد.
بهترین زمان سفر به این استان زمستان و تعطیلات نوروز است. اگرچه به‌دلیل ارزانی هتل‌ها در تابستان، گردشگران در فصل گرما هم به هرمزگان سفر می‌کنند.
شهرهای استان هرمزگان
بندرعباس
بندرعباس بزرگ‌ترین بندر کشور است. بندری مهاجرپذیر که گذشته از تجارت، ماهیگیری و کشاورزی نیز در آن متداول بوده است. بارانداز شهید رجایی محل مبادله‌ی حجم زیای از کالاهای تجاریست.
بیشتر گردشگران در نیمه‌ی دوم سال و تعطیلات نوروز به بندرعباس می‌روند که دمای هوای معتدلی دارد. ساحل دریا در هر فصل و هر ساعتی تماشاییست. موزهی معبد هندوها یا بت‌گوران، موزهی مردم‌شناسی خلیج‌فارس، موزهی آب، موزهی حیات‌وحش، حمام و مسجد گله‌داری، عمارت کلاه‌فرنگی، قلعه فین، آب‌گرم گِنو در حدود ۳۰ کیلومتری بندرعباس و پل تاریخی لاتیدان در کیلومتر ۷۰ جاده‌ی لار از جاذبه‌های گردشگری داخل شهر و اطراف بندرعباس به‌شمار می‌روند.
جزیره کیش
کیش یکی از پرطرفدارترین مقاصد سفر ایرانیان است. میانگین دمای سالانه‌ی این جزیرهی بیضی‌شکل حدود ۲۶ درجه‌ی سانتیگراد است و در پاییز و زمستان هوای دلچسبی دارد.
گردشگران می‌توانند از اسکله‌ی تفریحی کیش، باغ پرندگان و پارک دلفین‌ها، تم‌پارک آبی اوشِن، ساحل مرجانی، کشتی یونانی، خانه مردم‌شناسی بومیان کیش، گذر هنرمندان، پارک ساحلی میرمُهَنا، پارک ساحلی سیمرغ، پارک شهر، روستای باغو، کشتی‌های تفریحی و درخت سبز بازدید کنند.
شهر زیرزمینی کاریز که به قنات کیش هم معروف است، از ۲۵۰۰ سال پیش به‌جا مانده است و در کنار شهر باستانی حریره از دیدنی‌های تاریخی کیش به‌حساب می‌آیند. قدمت شهر حریره که به ثبت ملی هم رسیده، به دوره‌ی ساسانی بازمی‌گردد.
در این جزیره امکانات زیادی برای ورزش‌های آبی مانند غواصی، جت اسکی، اسکی روی آب و موج‌سواری فراهم شده است. امکان دوچرخه‌سواری و پاراگلایدر هم در جزیره وجود دارد.
جزیره قشم
قشم که در دوره‌ی ساسانی اَبَرکاوان یعنی از دیار کاوه نامیده می‌شد، امروزه ۶۹ شهر و روستا دارد. این جزیره بزرگ‌ترین جزیرهی خلیج‌فارس است و طولانی‌ترین ساحل را دارد.
جنگل حَرا یکی از محبوب‌ترین دیدنی‌های قشم است. این جنگل که بخشی از ژئوپارک قشم به‌حساب می‌آید، درختان همیشه سبزی دارد که در آب شور زندگی می‌کنند. در زمان مَد دریا، درختان حرا زیر آب می‌روند و فقط بالای درختان دیده میشود. با پایین رفتن آب، نمی‌شود باور کرد این درختان چند ساعت قبل زیر آب بوده‌اند.
دره چاهکوه، دره ستارگان، بام قشم، قلعه پرتغالی‌ها، خار خربس، دره تندیس‌ها، روستای لافت و سد گوران از دیدنی‌های مهم این جزیره محسوب می‌شوند که در سفر به قشم نباید بازدید از آنها را از دست داد.
جزیره هرمز
چند سالیست که نام هرمز میان طبیعت‌گردها و گردشگران بر سر زبان افتاده است؛ اما قدمت این جزیرهی صدفی شکل بسیار طولانیست. چنان‌که عمر آن در بعضی منابع زمین‌شناسی تا ۶۰۰ میلیون سال برآورد شده است.
هرمز جزیره‌ایست بکر، پر از خاک‌های رنگی و موتورهای سه‌چرخ که برای حمل‌و‌نقل مسافران استفاده میشود. می‌توان در ساحل جزیره طلوع و غروب آفتاب را دید یا از بالای صخره‌ها محل تلاقی خلیج‌فارس و دریای عمان را در تنگه هرمز تماشا کرد. اما جذابیت اصلی هرمز در وجود خاک‌های رنگیست که همه جا دیده میشود. گردشگران در جزیره هرمز از قلعه پرتغالی‌ها، غار و دره رنگین‌کمان بازدید می‌کنند یا به ساحل سرخ، ساحل مُفَنَق، ساحل تک درخت یا سنگ مرغان سر میزنند.
جزیره هنگام
هنگام در جنوب قشم قرار گرفته است. آب‌های اطراف جزیره هنگام، زیستگاه دلفین‌هاست. از این‌رو، هدف بیشتر گردشگرانی که به هنگام می‌آیند، تماشای شنای دلفین‌هاست. امکان غواصی، تماشای لاک‌پشت‌های دریایی و سرزدن به پارک دلفین‌ها از جاذبه‌های جزیره هنگام به‌شمار می‌رود.
میناب
گفته میشود میناب روی ویرانه‌ی هرمز قدیم ساخته شد، به همین دلیل به آن هرمز کهنه هم می‌گویند. این شهر در فاصله‌ی ۱۰۵ کیلومتری بندرعباس قرار گرفته و مانند بیشتر شهرهای استان هرمزگان، تابستان گرم و مرطوب و زمستان معتدل دارد. قلعه‌ی بی‌بی مینو، دریاچه‌ی سد استقلال، جنگل حرا و ساحل میناب از دیدنی‌های آن هستند.
جاسک
شهر جاسک در کنار ساحل دریای عمان قرار گرفته است و از سه طرف به آب‌های آزاد می‌رسد. ساحل بکر و تمیز جاسک گردشگران را جذب خود می‌کند.
جاذبه‌های گردشگری دیگری نیز در استان هرمزگان وجود دارد، ازجمله موزهی مردم‌شناسی بندر کنگ، آبشار فصلی بِدو حوالی روستای لمزان در ۵۰ کیلومتری بندرعباس، قلعه کمیز در ۱۲ کیلومتری شهر رودان، چشمه سبزپوشان در ۲۵ کیلومتری حاجی‌آباد و روستای هندورابی در جزیرهی هندورابی.
اقامت‌گاه‌ها
بیشتر هتل‌های لوکس استان در جزیره کیش ساخته شدهاند. در شهرهای اصلی و همینطور جزیره قشم، هتل‌های متنوعی با قیمت‌های متفاوت پیدا میشود که در میان آنها اقامتگاه‌های بوم‌گردی هم به چشم می‌خورد.
با اقامت در اقامتگاه‌های بوم‌گردی جزیره قشم و روستاهایش مانند کُلدَونگ، بادگیران، فردیس، پسر ناخدا، خالو منصور و یا بوم‌گردی لرد سوزا در شهر سوزا ، خانه یوسفی در بندر لنگه، موسی ابراهیم و جرون در جزیره هرمز می‌توان زندگی بومیان را از نزدیک تجربه کرد.
غذاهای محلی
در شهرهای ساحلی هیچ چیز به‌اندازه‌ی غذای دریایی پرطرفدار و مرغوب نیست. ماهی و میگوی تازه و البته فلفل و ادویه‌های خوش‌عطر، عضو ثابت آشپزخانه‌های هرمزگان است. ماهی برشته، ماهی مرکب، کوسه خشک، پودینی کوسه، خوراک ملوک یا صدف دراز، خوراک ماهی مَتوتا یا حَشینه، کاتوغ و پلو بچه میگو ازجمله غذاهای دریایی هستند که مردم این منطقه می‌پزند.
همچنین مُتَبَک پلو، موفلک، زیبون، خورش سوراغ، بلالیت، هورای، سینگو با خرچنگ و برنج دیشو از غذاهای محلی هرمزگان به‌شمار می‌روند. پخت نان توموشی، نان چم چمو، شیرینی مالوکی، رنگینک و درست کردن ترشی انبه هم متداول است.
رستوران‌ها
در استان هرمزگان رستوران خوب فراوان است. گردشگرانی که به بندرعباس، کیش و قشم سفر می‌کنند، غذاهای دریایی باکیفیتی را امتحان می‌کنند.
در بندرعباس رستوران‌های بادگیران، داریوش، فانوس، رستوران سنتی ستاره جنوب، بندر و رستوران سیب میان گردشگران پرطرفدار هستند.
تعدادی از رستوران‌های معروف کیش عبارتند از فودلند، فودکورت دامون، دارچین، لوتوس، کوه نور، فانوس، رویال استار، شاندیز آبشار، پاریس و میرمهنا.
در جزیرهی قشم نیز رستوران‌هایی مانند سی رول، کباب سنتی جی جیان، نعیم، شاورما لبنانی، قلعه، خاله، بادیه، رستوران حاج غفور، خان بوم، الوند، کردستان، کینگ برگر و آبشار غذای باکیفیتی ارائه می‌کنند.
در جزیره هرمز آشپزخانه‌ی خنجی‌زاده، غذاخوری خاله فاطمه و خالو شهریار، سلیدون، صبحانه و شام بنیامین و کافه گلک معروف هستند. رستوران هتل صدف در میناب و پیتزا کلبه در بندر لنگه نمونه‌های دیگری از رستوران‌های خوب هرمزگان محسوب می‌شوند.
صنایع دستی
محصولات دریایی که با صدف و حلزون ساخته میشود، همچنین محصولات حصیری، سفالی، چنته‌بافی، گلابتون‌دوزی، بادله‌دوزی، گرگورسازی، سوزن‌دوزی، لباس محلی کندوره، چادر شب بافی، و کم‌دوزی ازجمله صنایع دستی هستند که محلی‌ها می‌بافند و می‌سازند.
عودسازی، قالی، قالیچه، رویه‌ی پشتی به‌ویژه خرسک‌بافی نیز در این استان متداول است.
سوغات
خرمای هرمزگان -به‌ویژه خرمای معروف به شکلاتی- یکی از مرغوب‌ترین انواع خرمای دنیاست. انواع ماهی و میگوی تازه، میوه‌ی گواوا و انواع مرکبات از سوغات خوراکی این استان هستند.
تابلو، زیورآلات و مجسمه‌هایی که محلی‌ها از صدف و حلزون می‌سازند، زبانزد هستند. لباس‌های محلی و پارچه‌هایی که با دوخت‌های مختلف سنتی تزیین شدهاند، محصولات حصیری و قالی و قالیچه هم از سوغات هرمزگان به‌شمار می‌روند.
آداب و رسوم
مردم هر منطقه‌ای آداب و رسم‌هایی دارند که با فرهنگ آنها گره خورده است. مردم استان هرمزگان هم برای ازدواج، جشن‌ها و عزاداری رسوم خود را تا حدی حفظ کرده‌اند. جشن نوروز با خانه‌تکانی، خرید لباس نو و چیدن هفت‌سین شروع میشود. عیدی گرفتن و دیدوبازدید هم بخشی از آن است. حنا بستن در این منطقه مرسوم بوده و هنوز در روستاها برای نوروز دست و پا را حنا می‌بندند و طرح میزنند.
نوروزخوانی، سیزده به‌در، روز سفره‌ی اموات و سر زدن به گورستان نیز متداول است. در روستاها روز پیش از تحویل سال پشم حیوانات را میزنند.
زنبیل‌گردانی، قربانی برای بارش باران و نوروز صیاد از دیگر رسم‌های استان هرمزگان است. صیادانی که روزی خوبی از دریا می‌گیرند، یک روز صید ماهی را تعطیل می‌کنند و قدرشناسی خود را به طبیعت نشان می‌دهند. به این رسم نوروز صیاد می‌گویند.
