لباس محلی مردمان سیستان و بلوچستان

سیستان و بلوچستان در زمرۀ مناطق پیشاتاریخی ایران است و کشف شهرسوخته در حفاری های باستان شناختی سال های اخیر، اطلاعات بسیاری در رابطه با ابعاد مختلف فرهنگی این خطه در اختیار ما گذاشته است؛ از جمله باقیماندۀ قطعاتی از پارچه و نیز زیورالات وابسته به پوشاک که متعلق به زنان سیستانی است می تواند سرنخی از تاریخ پوشاک در این استان در اعصار بسیار کهن باشد. استان سیستان و بلوچستان واقع در جنوب شرقی ایران با آب و هوایی خشک و بیابانی است که این مسئله نخستین عامل اثربخش در نوع پوشش مردمان این خطه است. این شکل پوشش تنها مختص به این استان نیست و در میان برخی اقوام ساکن در سایر استان ها از جمله کرمان و هرمزگان، و نیز برخی ساکنین افغانستان، پاکستان و هندوستان که از ریشه های مشترک قومی، نژادی، فرهنگی و تاریخی می آیند نیز مشاهده می شود. این استان زیستگاه دو قوم اصلی بلوچ و سیستانی است که با وجود شباهت های کلی، تفاوت هایی نیز در شکل پوشش آنها وجود دارد. مردان بلوچ پیراهنی به تن می کنند که جامه یا جامک نام دارد و یقۀ آن با یک دکمه بسته می شود. آستین لباس گشاد است و دو جیب نیز دارد. نوع دیگری از این پوشش متشکل از دو بخش است، یکی بالاتنه و دیگری دامن گشاد تا زانو، لباس آستین کوتاه است و به آن پیراهن پارخ آستین (فراخ آستین) می گویند. شلوار مردانه در میان بلوچ ها نیپک نام دارد که بسیار گشاد و پرچین است. برای نگه داشتن آن از بند بسیار بلندی استفاده می-کنند. سواس وکوش و تَکُل دو نوع پاپوش مردان بلوچ را شکل می دهد. یکی از هنرهای بسیار مهم در تولید لباس زنانه بلوچ سوزن دوزی  بسیار زیبا و پرکار این خطه است که امروزه فقط برای بخش های خاصی از لباس از جمله پیش سینه، به زبان محلی زیق، جیب لباس یا گپتان و سرآستین یا آستینک استفاده می شود.  لازم به ذکر است زنان بلوچ روی لباسشان چادری سر می-کنند که یک لبۀ آن تا روی زمین و لبۀ دیگر با انداختن روی شانۀ چپ تا پایین کمر پشت سر می  رسد. آنها انواع دیگری از چادر نیز بر سر می کنند که در میان آنها گشان چادر کوتاه است و در خانه به کار می رود و نیز مقنعه ای به نام مهنا و چادری به نام سریک که جدیدتر است. سواس، موچی، کتوک و تک کول انواع پاپوش زنان بلوچ را شکل می دهد. 
شکل کلی لباس سیستانی یک شلوار بسیار گشاد و پرچین و روی آن پیراهنی است که تا زانو می رسد و به آن چل تریز می گویند. مردان سیستانی در اکثر مواقع کلاه بر سر دارند، حتی در منزل، اما سربند اصلی ایشان چیزی شبیه به عمامۀ روحانیون است که یک طرف آن روی شانه رها می شود. لباس آنها معمولاً سفید است که روی آن جلیقه ای مشکی به اسم باسکت می پوشند. برچاک دیگر پیراهن مردان سیستانی است که بلندتر از مدل قبلی است. زنان سیستانی نیز پیراهنی بر تن می کنند که تاجیک نام دارد و کوتاه است، یعنی به حدود یک وجب بالای زانو می رسد و از دو طرف چاک دارد. جلوی این لباس تا زیر سینه باز است و قسمت پیش سینۀ آن با هنر سیاه دوزی تزیین می شود. شلوار زنان سیستانی کوتَنَه نام دارد که دو ساق مخروطی شکل دارد. دوگریبانه، جلیقه و کت دیگر تن پوش های زنان سیستانی است. آنها لچکی به سر می بندند، آن را در جلوی سر گره می زنند و سرپوش یا چارقدشان را روی آن می پوشند. روبند سفید کتان نیز برای پوشاندن صورت در میان برخی زنان این خطه استفاده می شده است. این زنان نیز بر روی لباس های خود چادر سر می کنند و کفشی با تخت چوبی و رویۀ چرم به پا می کنند. لازم به ذکر است استفادۀ زیاد از زیورآلات در میان زنان این استان به بخشی از پوشش رایج ایشان تبدیل شده است.