کاخ ساسانی سروستان

کاخ ساسانی سروستان که شامل دو چهارتاقی بزرگ است، به عنوان یکی از سایت‎های محور ساسانی فارس در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسیده است.

در نزد مردم محلی، نام این چهارتاقی‎ها «قصر ساسان» یا «چهارتاق» هستند. اما «کاخ سروستان»، نامی است که در گستره بین‎المللی به این سازه کهن داده می‎شود. همانگونه که یاد شد، کاخ سروستان سازه‎ای چهارتاقی است که یادآور معماری آتشکده‎ها در دوره پیش از اسلام در ایران است. 

بسیاری از کارشناسان تاریخ ساخت کاخ سروستان را تا دوران پادشاهی «بهرام گور» پیش می‎برند. البته تلا‎ش‎های «مهر نرسی» را نیز نباید در این خصوص نادیده گرفت. از آن پس کاخ سروستان تبدیل به مرکزی برای برگزاری آداب و مناسک دینی ساسانیان شد.

علاوه بر پژوهش‎های صورت گرفته امروزی، در منابع تاریخی نیز جزئیاتی درخصوص کاخ سروستان به چشم می‎خورد. در کتاب «المسالک و الممالک» سروستان را یکی از روستاهای اطراف شهر «استخر» می‎دانند. شرح کاخ نیز چنین آمده است: «بنایی عظیم با مصالحی از سنگ و گچ و مشتمل بر گنبدهای تالار ستون دار، چند ایوان، اتاق‌ها و راهروهای متعدد»

چشم‎انداز اصلی بنا را می‎توان از ضلع جنوبی آن دید. این ضلع از کاخ سروستان شامل ایوان مرکزی و دو ایوان کوچک‎تر در اطراف آن است. گفتنی است ایوان مرکزی به تالار بزرگی متصل است که تالار اصلی کاخ به شمار می‎رود و بعد از آن، چهار حیاط قرار دارند. اما در سمت شمالی کاخ نیز ایوانی قرار دارد که به وسیله چند پله به حیاط پیرامون متصل است.

گنبدهای کاخ که برافراشته باقی مانده‎اند، گوشواره‎هایی را برای تقویت خود دارند. همچنین ستون‎هایی نیز استقامت سقف را تاکنون تقویت کرده‎اند. همه این‎ها نشان از اهمیت کاخ برای ساسانیان و همچنین علم و هنر متعالی ساسانی در معماری دارد. ناگفته نماند که تکنیک پیشرفته‌ ساخت کاخ سروستان، باعث شده تا برخی کارشناسان ساخت آن را یکی از نخستین جلوه‎های دستیابی به سبک گوتیک بدانند که در اروپا نمونه‎های زیادی از آن را می‎توان دید.

آندره گُدار، معمار فرانسوی، کاخ سروستان را بسیار شبیه به کاخ فیروزآباد، اما با وسعتی بسیار کم‎تر توصیف می‎کند. مصالح به کار رفته در این کاخ شامل سنگ و گچ است.

کاخ ساسانی سروستان در مسیر شیراز به فسا و در جنوب شهرستان سروستان قرار دارد و جاده دسترسی به آن بسیار مناسب است و با تابلوهای راهنما مشخص شده است.