موزه آذربایجان شامل گنجینهای غنی و پربار از آثار و اشیای حاصل از کاوشهای باستانشناسی و همچنین یافتههای تاریخی از بخشهای مختلف ایران است که در بزرگترین مجموعه باستانشناسی شمالغرب و دومین موزه باستانشناسی ایران گردهم آمدهاند.
این موزه در مجاورت مسجد کبود تبریز واقع شده و ساخت آن به سال 1336 خورشیدی باز میگردد. با اینحال ایده احداث این موزه به سالهای قبلتر، یعنی سال 1306 خورشیدی میرسد. یعنی همان هنگام که ضرورت وجود بنایی برای نگهداری آثار تاریخی پس از برگزاری نمایشگاهی از سکههای تاریخی در محل کتابخانه تربیت تبریز احساس شد.
موزه آذربایجان از چهار بخش نمایش آثار تشکیل شده است. در کنار این بخشها، قسمت اداری و مدیریت، آزمایشگاه تخصصی و مرمت، مخزن موزه و همچنین کتابخانه به چشم میخورد.
طبقه همکف موزه به نمایش آثار تاریخی و یافتههای حاصل از پژوهشها و کاوشهای باستانشناسی اختصاص دارد که به دوره پیش از تاریخ مربوطاند. این آثار شامل یافتههای سنگی و استخوانی میشوند. قدیمیترین شیای که در این بخش نگهداری میشود، مجموعهای از سفالهای کوچک است که طی حفاری در تپه اسماعیل آباد کشف شده و قدمتاش به هزاره پنجم پیش از میلاد میرسد. علاوه بر این سفالها، تکوکها یا ریتونها، شامل ظرفهایی با بدنه حیوانات هم از جمله اشیای به نمایش درآمده در این بخش هستند.
طبقه اول موزه نیز از سه بخش گوناگون تشکیل شده است. بخش دوره اسلامی که آثاری از قرنهای اول تا چهارم هجری قمری را در خود جای داده است. از جمله آثاری که نظر بازدیدکنندگان این بخش را به خودش جلب میکند، قفلهای رمزدار هستند. همچنین بخش سکهها و مهرهای تاریخی و درنهایت کتابخانه تخصصی که حاوی مجموعهای ارزشمند از کتب تاریخ، تاریخ هنر و باستانشناسی است.
از جمله بخشهای دیدنی موزه میتوان از طبقه زیر همکف نام برد که به نمایش مجموعهای از مجسمههای هنری، اثر هنرمند معاصر تبریزی، یعنی «احد حسینی» اختصاص دارد. این مجموعه مجسمه مفاهیم گوناگون اجتماعی را در جامعه بشری در معرض نمایش گذاشته و مسائل پیش روی انسان قرن بیست و یکم و همچنین احساسات و عواطف مردم را در برابر مصائب و سختیها به تصویر میکشد.
یکی از بخشهای جدید موزه، در زیرزمین ساختمان قرار دارد و به نمایش سنگنگارههای تاریخی اختصاص دارد. در این بخش سنگنگارههایی از پیکرههای انسانی، انواع و اقسام سنگ قبر، سنگهای دارای کتیبه، قوچهای سنگی و مجسمههای گوناگون از جنس سنگ به نمایش درآمده است.