اینجا زمان می ایستد، گویی پا بر مرکز زمین نهاده اید و دور و برتان را مجموعه ای جادویی از نقش و طرح و خط و صدا گرفته است؛ کافی ست چشم بگردانید تا محو ردیف زیبای حجره ها و ساختمان ها و بناهای اعجاب برانگیز شوید. کافی است گوش تیز کنید تا در هیاهوی شلوغی بازار، صدای چکش استادان قلمکار و صدای سم اسب‌های کالسکه غرق شوید و به این دنیای اسرارآمیز تعلق بیابید. اینجا «میدان نقش جهان» است، یکی از بزرگترین و زیباترین میدان های تاریخی دنیا و مجموعه ای از بازار و بناهای منحصر به فرد در دل شهر تاریخی اصفهان.
«میدان نقش جهان» بعد از انتقال پایتختِ صفویه از قزوین به اصفهان، ساخته میشود و قرار بوده پلی باشد برای پیوندِ دو بخش کهن و تازهِ اصفهان و همچنین نشانه هایی از پایتخت پیشین صفوی در قزوین چون بنای عالی قاپو را هم در خود داشته باشد. این میدان پیش از آنکه بدل به نگینی درخشان در دل شهر کویری اصفهان شود، باغی بزرگ و مصفا بوده اما به دست شاه عباس صفوی بدل به یکی از زیباترین میدان های ایران میشود. میدانی که اکنون بیش از 8 هزار متر مساحت دارد و یکی از مهم‌ترین مراکز گردشگری ایران است و بازدید از این میدان و گوشه کنارها، حجره ها و بازارها و بناهایش ساعت ها وقت می خواهد و با دیدن این میدان شوق به دیدار دوباره آن در دل هر گردشگری جوانه می زند.
میدان نقش جهان در دوران صفویه محل برگزاری جشن های سلطنتی، رژه ارتش و البته بازی چوگان بوده و هنوز دروازه های چوگان در روبروی مسجد امام نشان از چوگان بازی در این میدان بزرگ دارد، دروازه هایی که قدیمی ترین دروازه های چوگان دنیا هستند و بیشتر زمین های چوگان دنیا بر اساس این میدان ساخته شده است. زیبایی بی همتای این میدان در آثار همه جهانگردانی که شانس دیدن این میدان را داشته اند، ستوده شده است و برای مثال «ژان شاردن»(جهانگرد فرانسوی) نقش جهان را زیباترین میدان جهان خوانده است. با حمله افغان ها به اصفهان این میدان تا اندازه زیادی تخریب می شود و این روند تا دوره قاجار هم ادامه مییابد و حتی بنایی چون عمارت نقاره خانه در این میدان از بین می رود. اما رضا شاه روند بازسازی این میدان را آغاز می کند و با بازسازی حجره های این میدان زندگی را به آن بر میگرداند و این میدان دوباره غرق شور و هیاهو می شود. از سال 86 هم رفت و آمد خودرو ها به محدوده میدان ممنوع شده و تنها با کالسکه می توان در این میدان عبور و مرور گرد و همین سبب شده تا بتوان با آسودگی دل سپرد به آرامش و از زندگی روزمره فاصله گرفت. اکنون در این میدان نماز جمعه برگزار می شود.
میدان نقش جهان علاوه بر حجرههایی که دور تا دور آن ساخته شده، شامل بناهایی چون مسجد جامع عباسی(میدان شاه یا میدان امام خمینی کنونی)، مسجد شیخ لطف الله، عمارت عالی قاپو و سردر قیصریه میشود که مجموعه ای منحصر به فرد را ایجاد کرده و از آنجا که میدان ثبت در فهرست آثار ملی و فهرست جهانی یونسکو است، هیج بنا یا سازهای بلندتر از این میدان و ساختمان هایش ساخته نشده و همین سبب می شود که وقتی داخل این میدان می ایستید گویی ارتباط شما با دنیای خارج قطع می شود و دل می دهید به هیاهوی عجیب این میدان تاریخی و شگرف.
مسجد امام خمینی
این مسجد هم در دوره صفویه ساخته شده و یکی از زیباترین نمونه های معماری ایرانی- اسلامی است؛ ساخت این مسجد در دوران شاه عباس آغاز شده و در دوران شاه سلیمان به پایان رسیده است؛ معمار این بنا استاد علی اکبر اصفهانی است و کتیبه سر در آن را علیرضا عباسی-خطاط بنام تبریزی که از دیگر آثارش می توان به کتیبه های مسجد جامعه قزوین، کتیبه های صحن امام رضا و خواجه ربیع اشاره کرد- نگاشته است. این مسجد زیبا حیاط، دالانها، مقرنس‌ها و گنبدهایی بسیار زیبا دارد که با کاشی کاری های چند رنگ با طرح های ظریف و هنرمندانه پوشیده شده است و این کاشیکاری ها مسجد را بدل به باغی پر گل و زیبا کرده که می توان میان گل و بوته هایش گم شد و به ابدیت رسید. یکی از ویژگی های منحصر به فرد این بنا بلندی گنبد اصلی آن است که بیش از 50 متر ارتفاع دارد و با ایستان در مرکز گنبد، صدا منعکس میشود و این امکان را به موذن می داده تا صدایش را به همه برساند.
مسجد شیخ لطف الله
مسجد شیخ لطف الله را یکی از زیباترین بناهای مذهبی جهان می دانند، بنایی که مختص شاه عباس ساخته شده و یکی از شاهکارهای معماری ایران است که با منحصر به فرد ترین کاشی ها تزئین شده است؛ این مسجد بسیار زیبا با کاشی های معرق پوشیده شده است و محراب آن با کاشی های معرق و مقرنس های بسیار ظریف و هنرمندانه تزین شده است و آنقدر این خطوط و نقوش بر دیواره های این مسجد زیبا و اسرار آمیز است که گویی با محو شدن در آن می توان به زیبایی بهشت پی برد. یکی از ویژگی های منحصر به فرد این بنا وجود طرحی از یک طاووس در مرکز داخلی گنبد آن است که با انعکاس نور از طاق ورودی مسجد، طرح طاووس تکمیل میشود.
سردر و بازار قیصریه
سردر بازار قیصریه، بنایی آجری با کاشی کاری های آبی است، بنایی زیبا و بی تکلف که نقش کاشی های فیروزه ای بر تن آجرها، این بنا را سخت اصیل و با صلابت کرده و یک زیبایی مغمومی به آن بخشیده است؛ این بنا هم در دوران صفویه ساخته شده و در گذشته سه طبقه داشته که اکنون دو طبقه دارد و طبقه سوم آن که نقاره خانه بوده که در واقع در اینجا با نواختن موسیقی ساعات روز را اعلام می کرده اند. این بازار زیبا چندین ورودی دارد، اما ورودی اصلی آن از ضلع شمالی میدان نقش جهان است و بر سردر آن طرح هایی از رضا عباسی و همچنین ناقوس و ساعت قلعه پرتقالی ها در جزیره هرمز نصب شده است که بعد از فتح و باز پسگیری هرمز به اصفهان آورده شده و برای تزئین این بنا استفاده شده است. این بنا اکنون بیشتر محل فروش نقره جات و زیور آلات میناکاری شده ی بسیار ظریف و زیباست.
عمارت عالی قاپو
عالی قاپو به زبان ترکی به معنای درگاه بلند است، این بنا که در ضلع غربی میدان ساخته شده، حدود 48 متر ارتفاع و شش طبقه دارد که کاخی منحصر به فرد و مشرف به میدان نقش جهان است که دیوارهای آن با مینیاتورهای بسیار زیبا از آثار رضا عباسی تزئین شده و همچنین آثاری از نقاشان اروپایی مانند آنژل ولوکار تزئین شده و همچنین گچ بری ها و اسلیمی های منحصر به فرد بر زیبایی این بنا افزوده است؛ یکی از زیباترین بخش های این بنا پلکان مارپیج آن است که با کاشی های زیبا و رنگین طراحی شده است و یکی از اعجاب برانگیز ترین بخش های این بنا، طبقه ی آخر بناست که به آن اتاق موسیقی یا صوت می گویند؛ گچ بری های این بنا سبب می شود انعکاس موسیقی صدای خوانندگان و صدای ساز نوازندگان گرفته شود و صدا طبیعی و شفاف به گوش شنوندگان برسد.
