خانه ای به جا مانده از دوران قاجار با پیشینه ای قریب به 150 سال، که محل زندگی آیت الله خاتمی (ره) و خانوداه ایشان بوده است. خانه آیت الله خاتمی در اوایل دهه 80 واگذار سازمان میراث فرهنگی شده و در سال 83 به موزه رجال و مفاخر اردکان تبدیل گردیده است
مشخصات بنا
این خانه شامل دو حیاط( مرکزی و اندرونی) هست که حیاط مرکزی سه جبهه ای می باشد.
⁃زمستان نشین یا اتاق پهنا که به دلیل مجاورت با تابش نور خورشید و در پهنای آفتاب بودن در طول روز، به آن اتاق پهنا می گویندکه محل زندگی و نشیمن زمستانه بوده است.
⁃تابستان نشین یا نسر. نسر به معنی جای خنک و پشت به نور خورشید هست. تابستان نشین شامل ایوان و تالار می باشد.
⁃جبهه غربی که شامل چهار اتاق برای بهار نشین و پاییز نشین و نیز یک اتاق به نام اتاق بادگیر می باشد که خنک ترین اتاق خانه جهت نشیمن در تابستان استفاده می شده است.
زمستان نشین یا اتاق پهنا که به دلیل مجاورت با تابش نور خورشید و در پهنای آفتاب بودن در طول روز، به آن اتاق پهنا می گویندکه محل زندگی و نشیمن زمستانه بوده است.اتاق پهنا اتاق ملاقات مردمی نیز بوده است، مردم برای رفع مشکلات شرعی، اجتماعی و خانوادگی به خانه آیت الله مراجعه می کردند و در این اتاق به بحث و گفتگو می پرداختند.
اتاق های بهار نشین و پاییز نشین به دلیل معتدل بودن از نظر گرما و سرما و تابش نور خورشید از آنها به عنوان نشیمن بهار و پاییز استفاده می شده است.
حیاط اندرونی شامل مطبخ، سرداب، پایاب قنات، زیر زمین و اتاق انبار غلات می باشد.
مطبخ: مکانی برای پخت نان و غذا بوده که از هیزم برای سوخت اجاق و تنور نان استفاده می شده است.
سرداب: خنک ترین بخش خانه که خنکی آن به دلیل مجاورت با آب قنات و بادگیر بوده که از آن به عنوان یخچال یا مکانی برای نگهداری مواد غذایی فاسد شدنی استفاده می شده است.
پایاب قنات: محل جریان آب قنات و به نوعی محل دسترسی به آب قنات که از این مکان برای شست و شوی ظرف و لباس استفاده می شده است.
اتاق انبار غلات: اتاقی کاهگلی، خشک و خنک و دارای طاقه های زیاد که محل نگداری غلات و سبزیجات خشت بوده است.
زیر زمین: مکانی خنک و نمناک که از آن برای محل استراحت در فصل تابستان و نیز محل نگهداری مایعات و ترشیجات استفاده می شده است.
اهداف و رسالت موزه
⁃معرفی شخصیت و زندگانی عالم دینی آیت ا... خاتمی اردکان.
⁃مشاهده و شناخت مفاخر و عالمان شهرستان اردکان.
⁃مکانی فرهنگی برای جمع شدن افراد و برپایی محافل فرهنگی در این مجموعه برای حفظ میراث و تمدن جهانی.
