تالاب های آلاگل و آلماگل و آجی‌گل

تالاب ­های «آلاگل» و «آلماگل» و «آجی‌گل» در غرب «آبریز اترک» در شمال شهر «گنبد کاووس» در استان «گلستان» جای دارند. این تالاب­ های سه‎گانه بخشی از میراث تالاب ­هایی به شمار می‎روند که آوازه جهانی دارند.  «گل» در زبان ترکی واژه­ای است که برای دریاچه، تالاب و آبگیر به کار برده می­شود.

بر روی زمین­های هموار «ترکمن صحرا»، تالاب بزرگ آلاگل با گستره­ 2500 تا 3027 هکتار و به ژرفای 4 و نیم متر، آجی‌گل با گستره­ی 320 هکتار و ژرفای 3 متر و آلماگل نیز با گستره­ی 207 هکتار و ژرفای 1 و نیم متر، پشت سر هم بزرگترین تا کوچکترین تالاب­های سه گانه ­ی جنوب خاوری دریای کاسپین هستند.

هر سه تالاب از رودخانه اترک و باران سیراب می­شوند. رودخانه اترک از کوه‌های «هزار مسجد» خراسان سرچشمه می‌گیرد و به «خلیج حسین‌قلی» دریای کاسپین می­ریزد. گفتنی است آلاگل در 75 کیلومتری «گرگان»، در شمال روستای «تنگلی»، در بخش مرزی «داشلی برون» و میان شوره­زار ترکمن صحرا جای دارد و تالاب آب شور است که پرندگان و ماهیان و گیاهان شورزی را مهمانی می­کند. آلماگل که در گویش بومی به معنای «دریاچه سیب» است، یک تالاب آب شیرین و یک بخش شکار ممنوع است.

سرزمینی که این سه تالاب را در بر گرفته از سنگ آهك، ماسه و شیست­هایی است که به دوران چهارم زمین‎شناسی «کواترنری» و نزدیک به 2 و نیم میلیون سال پیش باز می­گردد.

 در یک پژوهش نشان داده شده که روی هم از یک چندگونگی گیاهی با 105گونه از 84 جنس و 39 تیره نگهداری می­کنند و از کانون های زادآوری پرندگان مهاجر آبزی و کنار آبزی هستند. در میان پوشش جانوری این سه تالاب می­توان جاندارانی همچون تشی، جرد بزرگ، خرگوش، گربه دشتی، روباه معمولی، روباه سردم سیاه، شغال و گراز را سراغ گرفت.

پرندگانی همچون کشیم گردن‌ سیاه، باکلان، حواصیل خاکستری، قار، اردک سر سیاه، اردک سیاه ‌کاکل، اردک تاج‌دار، اردک سر سفید، خوتکا، چنگر، چوب ‌پا، خروس کولی، تلیله کوچک، آب چلیک، کاکایی، قوی گنگ، غاز پیشانی‌ سفید و عقاب دریایی دم ‌سفید در این تالاب ­ها زندگی می کنند. در کنار آن‎ها نیز ماهیانی از گونه ­های زردک، سیاه‌ ماهی، کپورچه، آمور، کپور معمولی، پاروا، کلمه، اسبله، کامبوزیا و گاو ماهی و همچنین خزندگانی همچون لاک‌پشت برکه‌ای اروپایی، لاک‌پشت برکه‌ای خزری، لاسرتای سبز خزری، آگامای خورشید پرست، بزمجه، مار آبی، کفچه مار و افعی زندگی می‎کنند.

از میان پوشش گیاهی این سه تالاب می­توان گونه­ هایی همچون چنگال آبی، بومادران آبی، جگن، نی، هفت‌بند، آلاله آبی و لویی همچنین گیاهان آبزی علف شور، جاروی ترکمنی، گز شاهی، خارشتر، یولاف وحشی، چمن و مرغ را نام برد.