اگر می‌خواهید آرشیو کاملی از فرش ایران ببینید، باید سری به بازار فرش اصفهان بزنید. این بازار از ملحقات میدان نقش جهان است که دوره‌های اوج و فرود متفاوتی را از سر گدرانده است؛ در دوره‌ای که در اوج بوده و همزمان با رونق بازار فرش، محدوده این بازار به بازارهای دیگر نیز گسترش می‌یافته. اما از آنجا که چرخ روزگار همیشه در گردش است، در زمان رکود بازار فرش به سمت مرکز خود، بازارچه‌نو و بازار امین عقب نشینی کرده. جالب است بدانید که در دوران رونق تجارت فرش، دکان‌ها و تجارت‌خانه‌های بازار قیصریه نیز به این صنف اختصاص یافته می‌شد. اکثر اعضای صنف فرش در اصفهان نسل‌درنسل به این حرفه اشتغال داشتند و رموز کار را از اجداد خود آموخته‌اند. پیشه‌های مربوط به فرش از ریسندگی، رنگرزی، نقشه‌کشی و رنگ و نقطه، بافندگی، استادکاری، تا پرداخت و عملیات فرش، تجارت فرش، رفوگری و مرمت فرش همگی در این بازار یا بازارهای اطراف همچنان در جریان هستند. مهمتر از همه کارشناسان خبره فرش دستبافت در بازار اصفهان هستند که پیشینه وتاریخ فرش ما در سینه آنهاست و از فرش هر اقلیم بهترین‌ها را می‌توان در کلسیون آنها سراغ گرفت. خوشبختانه این افراد خبره به دلیل شناخت درست و نگاه فرهنگی بخشی از گذشته فرش سراسر ایران را آرشیو کرده‌اند و حاضر به فروش آنها و احتمالا خروج این سرمایه‌های ارزشمند از مملکت نیستند. اگر دوست دارید بخشی از این سرمایه را از نزدیک ببینید کافی است با قدیمی‌های بازار وارد مکالمه شوید؛ آن وقت خواهید دید که این افراد خوش اخلاق بدون هیچ چشم‌داشتی شما را به دیدن این آثار نفیس دعوت خواهند کرد.
علاوه بر این بازارفرش مرکز عرضه، نمایش، فروش و تولید آثار فرش بسیار نفیس اصفهان با نام‌هایی چون صیرفیان، شهاب‌پور، مهدیئی و دیگر هنرمندان این هنر ملی است. فرش اصفهان با بافت بسیارمحکم و متعادل در رج‌شمار، همچنین استفاده ازچله (تار) ابریشم، استفاده از کرک و ابریشم در بافت (گره) و رنگرزی با رنگ‌های ثابت و گیاهی از ظریف‌ترین و مقاوم‌ترین فرش‌های ایران است. مصداق این سخن، فرش‌های با شکوه و زیبای اصفهان از دوران صفویه است که همچنان سلامت خود را حفظ کرده و اکنون در موزه فرش ایران نگهداری می‌شود. فرش اصفهان به لحاظ طرح و نقشه، شناسنامه زیباشناختی فرش ایران به حساب می‌آید و مرجعی برای هنرمندان و پژوهش‌گران این حوزه است؛ نقشه‌های قدیمی اسلیمی و خطائی که مزین کننده بناهای اصفهان هم هستند در سراسر ایران مورد استفاده قرار می‌گیرد. همچنین سلیقه شایع وعمومی دوران متاخر در انتخاب رنگ کرم با هارمونی کم مایه و کم اشباع است که برگرفته از رنگ‌بندی نقشه هفت رنگ فرش اصفهان است. همچنین در دوران متاخر نوآوری‌های قابل ملاحظه‌ای در طراحی فرش اصفهان (قالی کُرکی یا کُلکی) انجام شده است و هنرمندان جدیدی مطرح شده‌اند.
اشکال فرش اصفهان متنوع ولی بیشتربه‌شکل مستطیل، مربع، دایره، هشت‌ضلعی و شمسه و از اندازه‌های خیلی کوچک تا بسیار بزرگ قابل اجرا است. نقشه‌های شناخته شده در فرش اصفهان عبارتند از لچک و ترنج، افشان، اسلیمی، عکسی، شکارگاه، محرابی، گلدانی، گنبدی و هنرمندان طراح فرش این شهر حاج حسین مصورالملکی، ارچنگ و رشتیان به نام است.
بازار فرش اصفهان، یادگار دوران صفویه است. از ورودی‌های غربی سر در قیصریه قابل دسترسی است، همچنین انشعابات غربی یا امتداد بازار قیصریه نیز به بازار فرش می‌رسد. بنای آجری بازار ممتد با دکان‌هایی در دو طبقه، در دو طرف مسیر راسته بازار با سقف‌های گنبدی بر چهار جرز با رسم‌بندی یا تزئین آجر، کاشی و گچ هستند با نورگیرهایی در نقطه اوج طاق و در مرکز آن که تهویه و نورگیری را توامان انجام می‌دهند. هر طاق گنبدی اصولا برای دو مغازه روبه رو یا برای یک چهارسو است. همچنین این سقف‌ها دمای هوای بازار را در تمام فصول تعدیل می‌کنند. از دیگر زیبایی‌های این فضا باید به این نکته اشاره کرد که این سقف‌ها جای مناسبی برای لانه‌سازی پرستوهای سینه سرخ است که به خاطر دما و آب زاینده رود در دوران زاد و ولد به اصفهان مهاجرت می‌کنند. اهالی اصفهان پرستو را چهل‌چراغ و با شگون می‌دانند ودر روزگار قدیم و با لهجه شیرین اصفهانی این پرنده را پیسوره صدا می‌کردند؛ واژه‌ای که سال‌هاست از یادها رفته. بنابراین در طول بازدیدتان گاهی هم بهتر است سر به هوا باشید تا شاید خوش شانس باشید و پرستوی سینه سرخی را ببینید. بازار دارای اماکن دیدنی متعددی همچون سقاخانه، آب انبار، آسیا، حمام، مسجد، کاروانسرا، قهوه‌خانه، استبل، زورخانه، مدرسه است که هر کدام در جای خود قابل تامل هستند. همچنین بازارفرش امین از بناهای معاصر پیشرفته ، اصولی و همخوان با بافت بازار و هویت فرهنگی ومناسب برای کنش این صنف است.
نکته آخر اینکه تاثیر یک فرش دستبافت هر چند ارزان قیمت به لحاظ جانمایه، الهام بخش است و به همین دلیل است که فرش دستبافت هنر شمرده می‌شود و علی رغم پیشرفت صنعت فرش ماشینی همچنان محبوب همگان است. بنابراین توصیه ما این است که در کنار بازدید از این بازار هزار نقشه، سوغاتی هم برای خود بخرید و خانه‌تان را مزین کنید به هنر اصیل ایرانی.
