تَفتان، یک قله آتشفشانی است که در جنوب شرقی ایران، در استان سیستان و بلوچستان و در مجاورت بلوچستان در شهرستان خاش جای دارد. ارتفاعاین کوه از سطح دریا 4042 متر است.
قله آتشفشانی تفتان، «چهل تن» نام دارد که در فاصله ۳۸۰ کیلومتری شمال دریای مکران واقع شده است و با زاهدان نیز چیزی حدود 100 کیلومتر فاصله دارد. ناگفته نماند که از سه دهانه آتشفشانی این کوه همواره بخار گوگرد خارج می‌شود.برخی بر این باورند که نام کوه تفتان از واژه "تفت" به‌معنای گرم و سوزان گرفته شده و این باور به‌دلیل خروج دود آتشفشان مرکب از بخار آب و خاک گاز گوگرد از دهانه آن است.
در ورودی حفره‌های آتشفشانی تخته‌های گوگردی به چشم میآیند. این قله دو شاخک دارد: شاخک مرتفع در سمت شمال و شاخک کوتاهتر در سمت جنوب.
برای رسیدن به تفتان باید در جاده خاش به زاهدان، یعنی به سمت شمال پیش رفت. پس از حدود ۲۰ کیلومتر تابلوی بزرگی مسیر دسترسی به قله تفتان را نشان می‌دهد. از خاش به سمت زاهدان حدود کیلومتر ۱۳۰ می‌توان به خروجی روستاهای «تمندان» و «کوشه» رسید. از سر جاده تا دو راهی که سمت راست آن تابلوی اردوگاه را نشان می‌دهد حدود ۲۰ کیلومتر، و از دو راهی تا اردوگاه ۸ کیلومتر راه پیش رو است.
بهترین زمان برای صعود به تفتان ماه فروردین تا اوایل اردیبهشت‌ماه است. در تابستان صعود به قله تقتان قدری طاقت‌فرسا بوده و در پاییز و زمستان صعود به آن دشوار و خطرناک است و عواملی مانند وزش شدید باد و وجود یخ در اطراف مخروط اصلی قله، می‌توانند به شکست یک برنامه صعود زمستانی منجر شوند.
روستاهای متعدد گردشگری در منطقه تفتان واقع شده که از مشهورترین آنها می‌توان به روستاهای "کوشه، تمندان، ترشاب، تمین، انجیرک، سنگان و خارستان" اشاره کرد. روستاهای کوچک فراوانی مانند "ده‌رضا، جون‌آباد و دیزوک" در بخش‌های شمالی و همچنین "لادیز، سیاه‌جنگل، بن‌ده، سرده، جش، سراوگه، ده‌ملا و سرکهنو" در بخش‌های شرقی تفتان قرار دارند. کوهنوردان برای صعود به قله تفتان باید از طریق دهستان "کوته" حرکت کرده و از آنجا به روستای "جم‌چن" عازم شده و از طریق "تنگ‌گلو" راه خود را ادامه دهند. آب این منطقه دارای املاح گوگردی بوده و قابل مصرف نیست؛ بنابراین کوهنوردان باید از چشمه‌ای معروف به چشمه "آب‌خوش" که در نزدیکی تنگ‌گلو واقع شده و دارای آبی گوارا است، استفاده کنند.
از روستای کوته تا قله حدود 10 ساعت طول می‌کشد؛ همچنین کوهنوردان می‌توانند از مسیرهای شمال شرقی، از طریق روستای سنگان به منطقه "گون تختی مسیر" (دودکش‌دره)، از جنوب از طریق آبادی "تلخ‌آب" و از شمال از طریق میرجاوه به تفتان صعود کنند. برای اولین بار در سال 1272 هجری شمسی تعدادی کوهنورد به‌سرپرستی ژنرال "سایکس" انگلیسی به این قله صعود کردند.
در ارتفاعات تفتان ۳ دریاچه مشهور وجود دارند که از میان آنها می‌توان «دریا سر» را دید دو دریاچه دیگر هم در بخش شمالی تفتان قرار دارند و آب آنها کم عمق است و دیگری نسبتاً بزرگ است و آب آن مزه شور دارد. همچنین رودخانه‌های مختلفی از جمله «لادیز» و «گزد» از این کوه سرچشمه می‌گیرد.
از جمله پوشش گیاهی منطقه می‌توان به درختانی همچون بنه، بادام کوهی، گز، سیه چوب، درمنه، ارژن و پوشش گیاهی مانند آویشن، پیاز کوهی، خارگلک، گرمونه، کاسنی، ریواس و پونه اشاره کرد.
روباه، شغال و گرگ نیز پوشش جانوری منطقه را تشکیل می‌دهند.
به دلیل وزش بادهای سنگین و سرد در فصل زمستان عموماً صعود به این قله بسیار دشوار است. یعنی مسیری که عادی تا پناهگاه ۳ ساعته طی می‌شود، به بیش از ۸ ساعت زمان نیاز دارد.