موزه میراث روستایی

موزه ميراث روستايي گيلان در زميني به مساحت حدود 200 هكتار در پارك جنگلي سراوان، واقع در كيلومتر 18 جاده رشت- تهران قرار دارد فكر تاسيس اين موزه پس از زمين لرزه خرداد 1369 گيلان كه روند تخريب بناهاي سنتي را تندتر كرد، پيدا شد، اما فاز مطالعات مقدماتي آن از اوايل سال 1381  آغاز گرديد.
در ارديبهشت 1384 اولين كارگاه اين طرح (حوزه فهرنگي و معماري جلگه شرق گيلان) با حضور مقامات كشوري و استاني و تعدادي از كارشناسان و مشاوران داخلي و خارجي، راه اندازي شد. برپايه مطالعات مردم شناسي و معماري 9 حوزه فرهنگي و معماري در گيلان شناسايي و براي هريك از آنها مكان ويژه اي در محل موزه در نظر گرفته شده است. تاكنون 6 مجموعه مسكوني شامل 27 سازه مربوط به حوزه فرهنگي و معماري در گيلان شناسايي و براي هر يك از آنها مكان ويژه اي در محل موزه در نظر گرفته شده است. تاكنون 6 مجموعه مسكوني شامل 27 سازه مربوط به حوزه فرهنگي و معماري جلگه شرقي گيلان در محل موزه بازسازي شده است. مجموعه هاي ديگر نيز در آينده نزديك بازسازي خواهند شد.
در سايت موزه 2 مجموعه مهمانپذير هر يك به ظرفيت 150 واحد 3 تا 5 نفره طراحي شده است. اين مجموعه ها با بهره گيري از معماري روستايي گيلان و با استفاده از مصالح بادوام و جديد ساخته خواهند شد.
در طراحي سايت محل هاي جداگانه براي نمايش ها و بازي هاي سنتي، پرورش گياهان دارويي و درختان بومي، بازار روز، كارگاه صنايع دستي، مزارع برنج و باغات چاي، معماري روستايي ملل، پارك بازي كودكان، چايخانه ها و رستوران هاي سنتي، اردوگاه تفريحي و پژوهشكده معماري و مردم شناسي ایجاد شده است.
معماري روستايي
معماري روستايي گيلان به دليل تنوع اقليمي (ييلاقي، كوهپايه اي، جنگلي،‌جلگه اي) رنگارنگي فرهنگي و همزيستي اقوام گوناگون (گيلك، تالش، ترك، گالش، كرد) جلوه هاي متنوع، هريك هماهنگ باطبيعت مناطق و نيازهاي ساكنان آن، دارد. شناختن و شناساندن دانش نانوشته و رمز و رازهاي ناگفته انواع اين معماري نشان خواهد داد كه ساكنان روستاهاي گيلان در طول تاريخ چگونه «اهل سرزمين خود» بوده اند.
نمايشگاه معماري
بي ترديد بازسازي 27 سازه مربوط به حوزه فرهنگي و معماري جلگه شرق گيلان، خود نمايشگاهي باشكوه، زنده و چشم نواز است. با اين همه براي نشان دادن دستاوردهاي اين پروژه بزرگ كه در نوع خود براي اولين بار در خاورميانه به اجرا درآمده است. نمايشگاهي از عكس ها و نقشه هاي معماري خانه هاي روستايي گيلان در محل موزه داير است. در اين نمايشگاه ويژگي هاي خانه هاي انتخاب شده، شيوه هاي واچيني و حمل و نقل اجزاي ابنيه و مراحل دوباره چيني آنها به نمايش گذاشته شده است.
مردم شناسي
درباره هريك از مجموعه هاي مسكوني منتخب، پژوهش هاي گسترده مردم-شناسي توسط كارشناسان طرح انجام مي شود. در اين پژوهش ها: شيوه زندگي، آداب و سنن هر يك از حوزه هاي فرهنگي گيلان، كاربري بخش-هاي گوناگون هر بنا، ابزار و اثاث و ديگر ملزومات زندگي روستايي، روش سنتي زراعت، باغداري، پرورش دام، طيور، نوعانداري و... به دقت ثبت و ضبط مي شود. كوشيده ايم تا در فضاي خانه ها و محوطه موزه گوشه هايي از اين فرهنگ رنگارنگ و غني را نشان دهيم.
سفره گيلاني
سفره گيلاني، هماهنگي با طبيعت آن، سرسبز، متنوع و انباشته از طبيعي ترين محصولات كشاورزي، فرآورده هاي دامي و ... است. برنج غذاي اصلي گيلانيان است، اما در كنار آن نواع سبزي، تخم مرغ، لبنيات، گوشت پرندگان شكاري، انواع ماهيان رودخانه اي و دريايي و... سفره گيلان را پربار مي كند.
نان نيز اگرچه غذاي دوم مردم گيلان است، در مناطق مختلف با تركيبات گوناگوني از قبيل: آرد گندم، آرد برنج، تخم مرغ، كدو، شير، شكر و ديگر افزودني هاي طبيعي، گونه هاي فراوان دارد. عرضه برخي از غذاها و تنقلات خاص گيلان جزء برنامه هاي موزه است. 
پوشاك
پوشاك روستاييان گيلان در عين تنوع گونه ها، غالباً رنگ هاي شاد، چشم نواز و هماهنگ با طبيعت زيباي اين منطقه دارد. پوشاك مردان و زنان روستايي هم شاد است، هم راحت و مناسب براي انجام انواع فعاليت و هم در عين پوششي كامل و متناسب با اعتقادات مذهبي مردم گيلان.
نمايش ها، بازي ها و موسيقي
كارشناسان موزه، نمايش ها وبازي هاي خاص يا بومي شده گيلان را طي پژوهشي مفصل جمع آوري و ثبت كرده  ند. اجراي لافندبازي، كشتي گيله مردي و موسيقي محلي براي حفظ و احياي آنها از برنامه هاي اين موزه است.
اشياء و آثار
كارشناسان موزه از آغاز كار تاكنون، تعداد قابل توجهي از ابزار كشاورزي، تزئينات خانه ها و ديگر وسايل مورد استفاده روستاييان را جمع آوري كرده اند. نمايش اين اشياء كه بسياري از آنها را اهالي روستاها به موزه اهد ا كرده اند، بازديدكنندگان را با جلوه هاي گوناگوني از هنرو زندگي روستايي آشنا مي كند.