رصدخانه مراغه

رصدخانه مراغه از بزرگ‌ ترین و مشهورترین رصدخانه های اسلامی در جهان با ابزارآلات رصدی عظیم با دقت بالا در دوره قبل از اختراع تلسکوپ بوده است. این بنا به سفارش خواجه نصیرالدین طوسی فیلسوف، ریاضیدان و منجم بزرگ دوره ایلخانی و به فرمان هولاکوخان بر روی تپه‌ ای در غرب مراغه پایه ریزی شد. زیج معروف ایلخانی (زیج به معنی تعیین موقعیت و چگونگی حرکات ستارگان)  نیز در این مکان فراهم شد.

در سطح تپه رصد خانه در مجموع 17 واحد معماري به‌دست آمده كه يكي از آنها مربوط به تأسيسات بعد از ويرانی رصد خانه و بقيه تمامی واحدهائی هستند كه در كنار هم مجموعه علمی رصد خانه مراغه را تشكيل می داده‌اند. بخش هایی که در این مجموعه وجود دارد عبارتند از: برج مركزی رصدخانه و واحدهای نجومی وابسته، فضای داخلی این برجِ استوانه‌ای شامل یک راهرو و شش اطاق که چهار اطاق مستطیلی شکل و دو اطاق دیگر در سمت شمال و جنوب که شکل هندسی ندارند، پنج واحد مدور اطراف برج که هریک به‌طور مستقیم در کار پژوهش‌ های نجومی استفاده می‌ شده‌اند، مدرسه جهت آموزش محققان جوان در رشته‌ های مختلفی نظیر نجوم، نور، ریاضیات، فیزیك و هندسه، كتابخانه شامل 4000 جلد کتاب، سرای استادان و پژوهشگران جهت اقامت، کارگاه ریخته‌گری و غیره.  
سنگ قلوه، لاشه، سنگ‌های تراش برای ازاره خارجی و داخلی و سنگ‌های تراش بزرگ برای ورودی برج آجری در سه اندازه مختلف از مصالح به کار رفته در برج است.

ملات و اندود گچ، کاشی‌ های بزرگ لعابدار در سه طرح و نوع مختلف سنگ‌های حجاری‌شده و نقش دار و آجرهای نقش دار تزئینی هستند. متأسفانه امروزه تنها پی های بخش های مختلف رصدخانه و بخشی از سدس سنگی آن باقی مانده است. در سال های اخیر گنبدی برای حفاظت از بقایای این بنای ارزشمند بر روی بخشی از آن ساخته شده است.