مولانا عبدالعلی بیرجندی (خراسان جنوبی)

2
مولانا عبدالعلی بیرجندی (خراسان جنوبی)

مولانا عبدالعلی بیرجندی ریاضیدان و ستاره ­شناس سده­های نهم و دهم هجری قمری است. تاریخ تولد این عالم بزرگ بر ما روشن نیست اما با استناد به تاریخ پایان یافتن برخی از کتب او تاریخ وفاتش را 934 قمری حدس می­زنند. در گذشته ­ی ایران دانشمندان حکیم بودند و می­بایست با دانش­های گوناگونی آشنایی داشته باشند و منابع آن علوم را بشناسد و متناسب با موضوع کار خویش از آن بهره ببرد.

پزشکی از موسیقی دور نبود، موسیقی از معماری جدا نبود، معماری از کشاورزی و کشاورزی از نجوم و همین طور الی تا آخر همه‌ی علوم و انگار کار جهان سلسله­وار به ­یکدیگر متصل بودند و هستند و یک حکیم هر چند معروف و به­نام بود اما با بسیاری از رشته­ های دیگر هم آشنایی داشت. عبدالعلی بیرجندی نیز از این دست علما و حکیم­های ارزشمند تاریخ ایران است.

او به نام ­های فاضل بیرجندی و محقق بیرجندی نیز معروف است. درباره­ ی او نوشته ­اند که "به صفت تواضع و پرهیزکاری و حلم و دینداری معروف و مدتی شیخ الاسلام هرات بود. علامه بیرجندی در زمان خود ستاره­ ای کشف کرد و تقویم هشتاد ساله را نیز استخراج نموده است. وی صاحب کتب و رساله ­های معروفی در فن خود است که به زبان عربی و فارسی نوشته شده ­اند که می توان به کتبی چون بیست باب معرفت اسطرلاب، ابعاد و اجرام (در بیان ابعاد و مسافت­های زمین و بعضی مسائل فلکی)، رساله در آلات رصد (به عربی نوشته شده)، بیست باب در تقویم و هچنین نوشتن شرح ­های بر کتاب­های معروف ستاره ­شناسی نظیر رساله اسطرلاب (که شرحی است بر رساله خواجه نصیرالدین طوسی دراسطرلاب)، تذکره نصیریه (به زبان عربی نوشته شده) و بسیاری دیگر اشاره کرد.

او همچنین نویسنده یکی از قدیمی­ ترین متون علم فلاحت (کشاورزی) است. در این کتاب ضمن معرفی گیاهان و شیوه ­ی کاشت و نگهداری آن، به­ خواص پزشکی و منافع این گیاهان هم پرداخته است و علاوه بر آن از دانش ستاره ­شناسی خود برای نوشتن فصولی در باب معرفت هواشناسی و نجوم و کارکرد آن در تهیه ­ی تقویم کشاورزی بهره برده است. این کتاب امروزه با نام معرفت فلاحت انتشار یافته است. در ابتدا تصور می ­شد این عالم بزرگ در قبرستان قتلگاه مشهد دفن شده است اما پس از کشفیات باستان ­شناسی و بر مبنای اسناد مکتوب تاریخی ثابت شد که آرامگاه علامه عبدالعلی بیرجندی در قبرستان تاریخی روستای بجد از توابع شهرستان بیرجند واقع است.


افزودن دیدگاه جدید