مسجد جمعه اردبیل

مسجد جمعه اردبیل

اردبیل

مسجد جمعه اردبیل

16
Few Clouds

مسجد جمعه اردبیل که در بعضی منابع با عنوان مسجد جامع نیز از آن نام برده شده است، بازمانده مجموعه بزرگی است که در دوره‎های مختلف تاریخی شکل گرفته است. اما اوج سازندگی در مجموعه مسجد جمعه اردبیل به دوره سلجوقیان باز می‎گردد. هرچند پیشینه پرستشگاهی این مکان به دوران پیش از اسلام می‌رسد که کاربری آتشکده داشته است و قدمت آن به اشکانیان نسبت داده می‌شود.

حیاط به اضافه طاق باشکوه مسجد و همچنین ایوان آن طی حمله مغول‎ها ویران شده و تنها بخش‎هایی از مسجد برای دوره‎های بعد به یادگار مانده است که شامل گنبدخانه و ایوان مسجد بزرگ است. منار استوانه‌ای شکل آجری این مسجد از یادگارهای دوره حکومت سلجوقیان است.

از آن‎جایی که ساخت مسجد جامع اردبیل به پیش از دوره سلجوقی باز می‎گردد، نقشه یا پلان آن هم به شیوه رایج دوره سلجوقی، چهار ایوانی نیست. در زیر گنبدخانه، راهروها و دهلیزهایی قرار دارد که با محاسبات دقیق، عبور و مرور مردم را تسهیل می‎کرده و هنگام برگزاری مراسم مذهبی نیز به کار می‎آمده است. این راهروها به صورت چهارراهی متقاطع به چشم میخورند که بلندی هر یک از این راهروهای زیرزمینی حدود 2 ‎متر است.  

فضای اصلی مسجد مربع‎شکل است که با قطاربندی‎ها و کاشی‌کاری معرق تزئین شده است. در هر یک از گوشه‌های تالار نیز سه‌کنجهایی با لچکهای بزرگ قرار دارد که هریک دارای روزنه‎های مستطیل‌شکل هستند و برای ورود نور و روشن شدن محوطه محراب مورد استفاده قرار می‎گیرد.

 تیرپوشهای چوبی مسجد از جمله بخش‎های جالب توجه این سازه بهشمار می‎روند. این تیرپوش‎ها در ابعاد ۱۵ متر روی ۹ ستون چوبی قرار گرفته و تمامی آن‎ها بر پایه‌های سنگی استوار شده‌اند. در قسمت ورودی چوبی که با میخ‌های آهنی برجسته دیده می‌شود، کتیبه‎ای در بالای آن قرار دارد.

بخش دیگر بنا، مسجد قدیم است که از ۴ تاق به اضافه یک گنبد تشکیل شده است. سازه بنا آجری است و کاشی‌کاری در آن بسیار کم دیده می‎شود.

در قسمت غرب و شرق گنبدخانه مسجد جمعه، در هر طرف سه طاق‌نما قرار دارد که در میان هر یک از طاق‌نماها راهروهای باریکی به منظور گذر به قسمت‌های مختلف از جمله نمازخانه و شبستان بزرگ راه پیدا می‌کند. ایوان کنار گنبدخانه هم‌ از جمله بخش‎هایی است که مورد استفاده اهالی محل قرار می‌گیرد. این ایوان با همان راهرو‌ها از طرف جنوب به محوطه محراب و از طرف بدنه غربی و شرقی به راهروهای زیرزمینی منتهی می‌شود.

اگر به تاریخ و تماشای بناهای قدیمی جامانده در دل تاریخ علاقمند هستید، در سفر به اردبیل حتما به مسجد جمعه آن سر بزنید.


افزودن دیدگاه جدید