دَه یک دوزی ((قزوین))

دَه یک دوزی ((قزوین))

دَه یک دوزی ((قزوین))

0

یکی از رودوزی­ های سنتی و بسیار زیبای ایران، که قدمت آن به زمان ساسانیان می­ رسد ده ­یک ­دوزی نام دارد. ده ­یک در لغت به ­معنای یک دهم از چیزی است و در رودوزی­ ها به­ نوعی دوخت اطلاق می­ شود که نخ و سوزن از یک نقطه ده بار عبور کند و سپس به­ وسیله بستی به زمینه ­ی پارچه دوخته شوند. این دوخت دارای جلوه ­ی خاصی است و به­ نظر برجسته می ­آید و از این دوخت برای تزیین حاشیه­ ی لباس­ ها، سفره ­قند، قاب­ آیینه، پرده ­های نفیس، بقچه، سوزنی، کلاه­ ها، تابلوهای تزیینی، جلد قرآن، کیسه­­ ی پول، جای قلمدان و بسیاری دیگر استفاده می­ شود.

پارچه­ ی مورد مصرف برای این دوخت، معمولاً پارچه ­ی اطلس، ترمه و مخمل است (تا تحمل دوخت مکرر را داشته باشد). طرح­ های مورد استفاده برای ده ­یک ­دوزی عبارتند از: بازوبندی، بند­ رومی، قابقابی، شاه ­عباسی یا اناری، افشانی، گلدانی، اشکال هندسی، محرابی، نقوش انسانی و جانوری. در مورد تاریخچه­ ی ده ­یک­دوزی با توجه به این که مواد اصلی این دوخت را نخ گلابتون تشکیل می­ دهد تاریخ مشترکی با گلابتون دارد چنانکه از تاریخ تمدن ایران باستان و هنر ایران در دوران ماد و هخامنشی، اشکانی و ساسانی بر­می­ آید و نیز گفته­ های مورخان و مهره ­های استوان ه­ای مکشوف در خزانه ­ی تخت­ جمشید موید این امر است که گلابتون ­دوزی، ده­ یک­ دوزی و ملیله­ دوزی از زمان هخامنشی در ایران رایج بوده و دوره به دوره سیر تحول تکمیلی را پیموده است. توجه خاص به آرایش البسه­ ی لشکری و دولتی رواج این دوخت را روز به روز بیشتر نموده و فرآورده­ های هنری آن زمان به ­همراه زربفت­ های ایرانی یکی از اقلام صادراتی آن روز را تشکیل می­ داده است.

در دوره­ ی اسلامی با توجه به تعهد هنرمندان ایرانی مبنی بر تهیه 12 تخته پرده­ ی خانه ­ی خدا در شوش و شوشتر این هنر در خدمت تزیین پرده­ ها درآمد، علاوه ­بر­این از این دوخت برای تزیینات پوشش ضریح ائمه اطهار و امام­زاد ه­ها استفاده می­ شود. دوره­ ی صفویه دوران شکوفایی این هنر است و هنرمندان در این زمان در روی­ پدیده­ های هنری خودشان اسمشان را نیز طراحی و سوزن­ دوزی  می ­کردند. از این دوره علاوه بر پرده­ های نفیس و سوزنی و بقچه ­ها، تابلوهای جالبی که هر کدام نشانگر مهارت و توانایی بی ­نظیر هنرمندان صفوی است در موزه ­ها به­ یادگار مانده است. این دوخت گاهی به­ تنهایی مورد استفاده قرار می­ گیرد ولی در اکثر موارد با پولک، مروارید، منجوق، سنگ، نقده، شرفه ­دوزی، پته­ دوزی، ابریشم ­دوزی، سرمه و ملیله ­دوزی همراه است. این رودوزی در شهرهایی چون قزوین، اصفهان، تهران، یزد، کاشان و بندر­عباس رایج است.


افزودن دیدگاه جدید