یکی از غذاهای سنتی، بسیار لذیذ و محبوب ایرانی آبگوشت نام دارد. این غذا را به نام‌های دیگری چون شوربا، دیزی یا پیتی هم می‌شناسند. آبگوشت ترکیبی از آب، گوشت، حبوبات، سیب‌زمینی و چاشنی‌هایی برای طعم‌دهی به آن است و خواص بسیار زیادی دارد. این غذای مقوی ، انرژی‌زا، چرب و لذیذ از پیشینۀ بس درازی در سفرۀ ایرانی برخوردار است. و جالب اینجاست که با وجود خواص بسیار، پخت آن نیز بسیار ساده و بی‌دردسر است.
برخی بر این باورند که پخت آبگوشت محصول زندگی دامداری و کوچ‌نشینی بشر است. اما بسیاری دیگر دقیقاً اعتقادی عکس دارند و می‌گویند آبگوشت پس از یکجانشینی، شهرسازی و ساخت ظروف سنگی و سفالی رواج پیدا کرد. از آنجا که آماده‌کردن مقدمات و نیز پخت آبگوشت زمان تقریباً زیادی نیاز دارد، احتمال رواج آن در میان کوچ‌نشینان بسیار پایین است. در هر صورت قدیمی‌ترین متنی که به زبان فارسی به آبگوشت اشاره کرده، به سدۀ نهم هجری قمری بازمی‌گردد. در کتابی با عنوان دیوان اطعمه نوشتۀ مولانا جمال‌الدین ابواسحاق حلاج اطعمه شیرازی، از شاعران و نویسندگان طنزپرداز، این‌گونه آمده است که: «گر آبگوشت که من پخته‌ام، به خسته دهند خورد به روز سیم، پاچه، چه شکر، رنجور»؛ و «چو آبگوشت به دوش افکند سجاده نان به گردنش کنم از دانه نخود، تسبیح». پس از این دوران نیز در سفرنامۀ سیاحان دورۀ صفوی توصیفات بسیاری از آبگوشت در سفرۀ ایرانی و خواص و چگونگی سرو آن آمده است. و طبخ این غذا همچنان تا به امروز در میان ایرانیان رواج دارد و یکی از محبوب‌ترین غذاها در منازل و نیز رستوران‌هاست.
موادی که برای پخت آبگوشت به کار می‌رود عبارت است از گوشت و دنبۀ گوسفندی، نخود، سیب‌زمینی، گوجه فرنگی و ادویه. مرحلۀ زمان‌بر در پخت این غذا زمانی است که نخود باید در آب خیسانده شود که معمولاً از یک یا دو روز قبل این کار را شروع میکنند و بارها آب آن را تعویض میکنند. پس از این مرحله نخود را به همراه گوشت و پیاز، ادویه و لیموعمانی و مقدار زیادی آب می‌گذارند که بپزد. برای جاافتاده و لذیذشدن آبگوشت بهتر است برای ناهار، از شب قبل یا صبح بسیار زود آن را بار بگذارند. سیب‌زمینی و گوجه و گاهی سبزیجات خشک معطر نیز در مراحل آخر به غذا افزوده می‌شود. آبگوشت در واقع از دو بخش تشکیل شده است: یک بخش تر که «ترید» خوانده می‌شود و یک بخش خشک که «کوبیده» نام دارد. در واقع در مرحلۀ نخست سرو غذا بر سر سفره این دو بخش را از هم جدا میکنند و داخل آن نون خشک یا نون سنگک ترید یا تلیت میکنند و می‌خورند. سپس، باقی مواد آبگوشت، یعنی گوشت، سیب‌زمینی، نخود و گوجه را در ظروف خاصی با ابزاری به نام گوشت‌کوب می‌کوبند تا له شود. کوبیده را نیز همراه با نون سنگک و سالاد و سبزی تازه میل میکنند. برخی تمایل دارند دو بخش آبگوشت را از هم جدا نکنند و برخی دیگر آبگوشت جدانشده را مانند سوپی نه چندان دلچسب می‌دانند. این غذا معمولاً با نون سنگک و انواع سالادها، پیاز، سبزیجات و دوغ یا نوشابه سرو می‌شود.
در رابطه با دیزی و تفاوت آن با آبگوشت لازم به توضیح است که در واقع دیزی به ظرفی اشاره دارد که آبگوشت در آن می‌پزد. در قدیم آبگوشت را در ظروف خاص سفالی، مسی یا سنگی می‌پختند که امروزه رواج آنها در منازل بسیار کم شده است و تنها خانواده‌هایی که به حفظ سنت‌ها علاقه دارند، از دیزی برای پخت آبگوشت استفاده میکنند. رستوران‌های زیادی مختص به پخت و سرو آبگوشت وجود دارد که به آنها دیزی سرا می‌گویند و از ظرف دیزی برای پخت استفاده میکنند و طرفداران بسیاری دارد. طبیعتاً آبگوشت پخته شده در دیزی بسیار لذیذتر و به طعم واقعی آبگوشت نزدیک‌تر است.
جالب اینجاست که آبگوشت و دیزی در ادبیات عامۀ ایرانیان و در میان ضرب‌المثل‌ها جایگاه خاصی دارد. از جمله در مثل‌هایی چون «در دیزی بازه، حیای گربه کجا رفته» دربارۀ کسی که پا از حد خود فراتر گذاشته است؛ «آب دیزی را زیاد کردن» دربارۀ اضافه کردن چیزی به غذای ساده‌ای که حاضر شده است. همچنین، لازم به ذکر است که انواع مختلف آبگوشت در شهرهای مختلف ایران طبخ می‌شود از جمله آبگوشت کشک، آبگوشت گندم، آبگوشت بلغور و لوبیا.