سفالگری ((گیلان))

سفالگری ((گیلان))

سفالگری ((گیلان))

20

 سفالگری گیلان دارای پیشینه­ ای تاریخی است. آثار سفالی عصر آهن مکشوف در تپه­­ی مارلیک و اَملش گواه این مدعاست. لذا از دیرباز گیلان به­ عنوان یکی از مراکز مهم سفالگری در ایران محسوب می­ شده و قدمتی چند هزار ساله دارد. در زبان گیلکی به گِل پخته شده سوفال می­ گویند. با توجه به کشفیات و قدمت ظرف­ های سفالینه در مارلیک، تالش و دیلمان جای هیچ شک و شبه ه­ای بر­جای نمی­ ماند که مردمانی در این منطقه ساکن بودند و اقلام ضروری و ابتدایی زندگی خویش را از گِل می­ ساختند و یا به ­صورت تفننی مجسمه­ هایی حیرت­ انگیز و زیبا به رنگ­ های سیاه و صیقلی تولید می­ کردند.

این سفالینه ­ها در دوره ­های باستان به­ ویژه هزاره­ ی دوم قبل از میلاد غالباً به رنگ­ های مشکی، سرخ و خاکستری بوده است. سفالگران گیلانی برای ساختن سفالینه­های مشکی از رنگ استفاده نمی­ کردند بلکه آن­ها را با تغییر شیمیایی گل به ­وسیله­ ی کاهش اکسیژن هنگام پختن سفال به رنگ مشکی در می­ آورند. سفالینه ­های گیلان به ­دلیل داشتن آهن فراوان در خاک منطقه، رنگ آجری داشته است و همین امر ساخته ­های آنان را از سایر مناطق ایران متمایز می­ کند.

سفالینه ­های این منطقه جنبه ­ی کاربردی آن بر جنبه­ ی تزیینی آن غالب است و از جمله معدود مناطقی است که در آن ظروف پخت و پز، به ­طور فراگیر ساخته می­ شود. از معروف ­ترین و شناخته ­شده­ ترین این ظروف، می ­توان به گِمج (کماجدان گِلی) اشاره کرد. گمج ظرفی است کروی شکل، با درپوشی مخروطی، کفی محدب و لعابی سبز رنگ گمج بهترین و اساسی­ ترین وسیله طبخ گیلانیان بوده است. تزیینات این ظروف بسیار ساده و ابتدایی است که خود نشان از تاکید سفالگران بر جنبه ­ی کاربردی محصول دارد. اغلب جمعیت سفالگران گیلان را زنان تشکیل می­ دهند و مردان در تهیه گِل کمک می­کنند. ابزار کارشان بسیار ابتدایی و اغلب ساخت دست خودشان است. تهیه و آماده ­سازی گل، کاری طاقت ­فرسا است و در چند مرحله انجام می­ شود. سفال­ هایی که امروزه در گیلان ساخته می ­شود را می­ توان به دو دسته تقسیم کرد، در وهله ­ی اول سفال­ هایی که به ­عنوان وسایل ضروری زندگی مورد استفاده قرار می­ گیرد و تولید انبوه دارند مانند سفال­ های سقف برای پوشش بام­ ها و انواع ظروف مورد نیاز خانه­­ ها از قبیل گمج، گلدان، خمره، کوزه، نمکدان و غیره. ظروف غذاخوری در این بخش به سه گونه ساخته می­ شود. گونه­ ی اول آب­خوری؛ گونه­ ی دوم کاسه یا قدح برای غذا خوردن و گونه ­ی سوم دیگ برای پخت­ و­پز و نگهداری غذا. دسته­ ی دوم سفال­ هایی است که جنبه­ ی تزیینی دارند و در ساختن آن­ها ذوق و استعداد هنری به­ کار می­ رود. مانند انواع مجسمه ­های گِلی.


افزودن دیدگاه جدید