«آرامگاه بایزید بسطامی» در شهر بسطام در استان سمنان و در 6 کیلومتری شهرستان شاهرود قرار گرفته است. این مجموعه آرامگاهی شامل یک مسجد و چند آرامگاه است.
«ابویزید طیفور بن عیسی بن آدم بن سروشان بسطامی» معروف به « بایزید بسطامی» که در عالم فرهنگ و ادب به «سلطان العارفین» مشخور است، از جمله نام دارترین عارفان قرن سوم هجری قمری در ایران به شمار میرود.
مهمترین آثار بایزید در چند کتاب گرد آمدهاند که از جمله آنها میتوان به «النور من کلمات ابی طیفور» اشاره کرد که شخصی به نام «عبدالرحمن بدوی» در کتاب «شطحات الصوفیه» خود آن را منتشر کرده است. همچنین کتابهایی از جمله «رساله احکام القضا و القدر» و «مسائل الرهبان» نیز متعلق به بایزید است.
آرامگاه بایزید بسطامی تزئینات پر تجمل و خیره کننده ندارد و نمای بسیار ساده آن، حکایت از وجود آرامگاه عارفی در زیر آن دارد که دارای یک پنجره آهنی هم هست.
در زیر گنبد آرامگاه، قبر بایزید به چشم میخورد. بر روی قبر سنگ مرمرینی قرار دارد که با عباراتی از جمله مناجات مزین شده است.
ناگفته نماند که جهانگردان و سفرنامه نویسان بسیاری از جمله ناصرخسرو و حمدالله مستوفی در سفرنامه هایشان به توصیف مقبره بایزید بسطامی در نزدیکی شاهرود پرداختهاند.
در فاصله کمی از آرامگاه بایزید، مزاری با گنبد مخروطی و رُک وجود دارد که گفته میشود مزار امامزاده محمد، از فرزندان امام جعفر صادق در زیر آن قرار دارد. نقل است که امام او را به همراه بایزید برای هدایت مردم به بسطام فرستاده بود.
از جمله مهمترین و قدیمیترین آثار مجموعه آرامگاهی بایزید بسطامی، میتوان به مسجد و مناره کناری آن اشاره کرد. همچنین این مسجد دارای دو شبستان است. شبستان بزرگ تر مختص مردان و شبستان کوچک تر زنانه است. ساخت شبستان کوچک تر به دوره ایلخانی منسوب است.
برای دیدار از مقبره این عارف نامی، باید در شهر بسطام، سراغ خیابان مهدیه را گرفت.
