استان خوزستان

استان خوزستان جاذبه‌های گردشگری متنوعی دارد، از روستاهای برف‌گیر تا ساحل گرم؛ و از آبشار و دشت تا خانه‌های تاریخی. 
تاریخچه
پیشینه‌ی زندگی بشر در استان خوزستان به ۲۷۰۰ سال پیش از میلاد مسیح و دوره تمدن ایلام می‌رسد. آثار مهمی از دوره‌ی ایلامی و هخامنشی در این محدوده بر جا مانده که نشان‌دهنده‌ی قدمت این منطقه است. این استان جنوبی منابع نفت و گاز فراوانی نیز دارد. 
جغرافیا
خوزستان از شمال به لرستان و ایلام می‌رسد و از شرق به چهارمحال و بختیاری و کهگیلویه و بویراحمد. همسایه‌ی جنوبی آن استان بوشهر است و عراق در غرب این‌ محدوده واقع شده است. خوزستان در شمال کوه‌های برف‌گیر دارد و از جنوب به آب‌های خلیج‌فارس می‌رسد.
شهرهای مهم استان خوزستان عبارتند از اهواز که مرکز استان است، آبادان، خرمشهر، دزفول،‌ شوشتر، مسجدسلیمان، ایذه، اندیمشک، بهبان، رامهرمز، بندر امام خمینی، ماهشهر، شوش، شادگان، امیدیه، لالی، هفتکل، مینوشهر، اروندکنار، هویزه و باغ‌ملک.
خوزستان به دو منطقه‌ی جلگه‌ای و کوهستانی تقسیم می‌شود. بزرگ‌ترین روخانه‌ی ایران یعنی کارون در این استان جاریست. رودخانه دز، رود جراحی، رود کرخه و رود زُهره هندیجان در این محدوده قرار گرفته‌اند. 
آب‌وهوا
تعدادی از شهرهای استان خوزستان آب‌وهوای نیمه‌بیابانی دارند و بعضی دیگر استپ گرم. اوایل پاییز تا اواخر فروردین زمان مناسبی برای سفر به این استان به‌نظر می‌رسد. در تعطیلات نوروز نیز شهرهای این استان میزبان تعداد زیادی مهمان نوروزی هستند. 

شهرها و دیدنی‌های استان خوزستان
اهواز
اهواز مرکز استان خوزستان است و قدمت آن به دوره‌ی تمدن ایلام می‌رسد، یعنی زمانی که نامش اکسین بود. بیشتر مسافرانی که به اهواز سفر می‌کنند، زمان زیادی را کنار کارون و پل‌های آن می‌گذرانند. در پارک ساحلی که در امتداد کارون ساخته شده،‌ امکان پیاده‌روی و پیک‌نیک فراهم است. ساحل کارون، پل سیاه، پل کابلی با آبشار رنگین‌کمانی معروفش و رستوران‌های کنار ساحل تفریح‌گاه مردم هستند. پل طبیعت و پل سفید نیز برای پیاده‌روی انتخاب خوبی هستند.
سرای معین‌التجار، خانه ماپار، ساختمان دانشگاه سه‌گوش، آرامگاه لهستانی‌ها، هتل قو، آرامگاه علی ابن مهزیار، بازار قدیم کاوه، فلافل‌فروشی‌های لشکر‌آباد و ساعت مرمرین واقع در فلکه ساعت از جمله مکان‌هایی هستند که در سفر به اهواز می‌توان دید. پارک لاله، پارک ساحلی کارون، پارک جزیزه و پارک‌های شهروند و گمبوعه از پارک‌های خوب اهواز هستند. بازارهای قدیمی خیابان امام خمینی، کیانپارس و کوی زیتون برای خرید پیشنهاد می‌شوند.
شوش
شوش از کهن‌ترین شهرهای دنیاست که هم‌اکنون با داشتن آثار تاریخی ارزشمند و محوطه‌ی باستانی، گردشگران زیادی را به‌سوی خود می‌کشاند. زیگورات چغازنبیل از تمدن ایلامی به‌‌جا مانده است. قلعه تاریخی شوش یا آکروپل در کنار بقایای کاخ آپادانا آرامگاه دانیال نبی، موزه‌ی شوش، ‌موزه‌ی هفت‌تپه، رودخانه و ایوان کرخه، پارک ملی کرخه، رودخانه شاوور و تالاب بامدژ از دیدنی‌های دیگر آن است. محوطه باستانی شوش و زیگورات چغازنبیل از آثار ثبت شده ایران در لیست یونسکو هستند.
دزفول
دزفول با نام قدیم دژپل قدمتی چند هزار ساله دارد. خاک حاصلخیز و آب‌وهوای خوش دزفول و البته پرتقالش مشهور است. 
رودخانه‌ی دز و تفریحگاه‌های کنار آن مانند پارک ساحلی رعنا و علی‌کله میان گردشگران معروف هستند. پل ۱۷۰۰ ساله‌ی دزفول، حمام کُرناسیون که به موزه‌ی مردم‌شناسی تبدیل شده،‌ خانه تیزنو، خانه سوزنگر، خانه قلمبر، بازار کهنه، مسجد جامع دزفول، ساباط صفار، مسجد و حمام میاندره، مسجد لب خندق، آسیاب‌های آبی، موزه آب، آرامگاه یعقوب لیث صفاری، تپه‌های باستانی چغامیش، پارک ملی دز، پارک جنگلی لادن، پارک جنگلی میلاد و لاله در فهرست جاذبه‌های گردشگری دزفول جای دارند.
جاذبه‌های طبیعی دزفول میان طبیعت‌گردها معروف هستند که از آن جمله می‌توان به آبشار شوی، بیشه‌ی عباس‌آباد، سالن کوه، دریاچه شهیون، قلعه شاداب، کول خرسون، چال کندی، دریاچه سد دز،‌ دره توبیرون، دریاچه میانه، آبشار شقایق و روستاهای پامنار، شهیون و نورآباد اشاره کرد. آستانه سبزقبا، بقعه محمد بن جعفر طیار، بقعه امام‌زاده رودبند و آرامگاه حِزقیل نبی در شمار جاذبه‌های مذهبی ذزفول هستند. 
آبادان
آبادان اولین‌های زیادی را پشت سر گذاشته است. اولین اتوبوس درون‌شهری، اولین سینمای روباز و اولین تاکسی‌تلفنی که نمونه‌هایی از داشته‌های این شهر مدرن بوده‌اند. با پشت سر گذاشتن روزگار جنگ، اکنون بار دیگر زندگی در آن جریان دارد.
یکی از جاذبه‌های معروف آبادان بازارهای پررونق آن هستند؛ ازجمله بازار امیری، بازار مرکزی، بازار کویتی‌ها، کنز‌المال، بازار ته‌لنجی‌ها و بازار ماهی‌فروشان. 
مسجد رنگونی‌ها، آرامگاه ارامنه، موزه آبادان، آرامگاه سید عباس و کلیسای سورت گاراپت از جاذبه‌های دیگر آبادان هستند.
شوشتر
شهر آسیاب‌‌های آبی که در گذشته مرکز استان خوزستان بوده است. شوشتر به داشتن اثر جهانی سازه‌های آبی و آبشارهایش مشهور است و هر ساله گردشگران زیادی را جذب خود می‌کند. اما جاذبه‌های دیگری هم دارد؛ همچون خانه امین زاده، خانه مرعشی، قلعه سلاسل،‌ مجموعه تاریخی مستوفی، مسجد جامع شوشتر، برج کلاه‌فرنگی، پل بند لشکر، پل شادروان یا بند قیصر، بند میزان و خانه گازر.
باغمَلِک
باغمَلِک در شرق استان واقع شده و در مقایسه با شهرهای ساحلی، هوای متعادل و سردی دارد. روستای مال‌آقا در باغملک و متعلق به دهستان قلعه‌تل، از جاذبه‌های کوهستانی و خنک استان محسوب می‌شود. بهترین زمان سفر به مال‌آقا، بهار و تابستان است.
ایذه
پیشینه‌ی تاریخی ایذه به تمدن ایلامی می‌رسد. نام قدیمش مالِمیر بوده و زمانی پایتخت حکومت اتابکان به‌شماره می‌رفته است.
اشکفت سلمان که چهار نقش‌برجسته و کتیبه دارد،‌ آبشار شیوند،‌ نقش‌برجسته‌های تنگ بتا در ارتفاعات کوه دلا در شهرستان اندیکا،‌ روستای تفریحی زراس، دشت سوسن در نزدیکی ایذه که دارای شیرسنگی و تپه‌‌ی باستانیست، و روستای بلوط‌بلند متعلق به دِهدِز از دیدنی‌های ایذه هستند.
لالی
لالی در شمال مسجدسلیمان قرار گرفته و تا سال ۱۳۶۸ روستا به‌شمار می‌رفته است. غار آهکی پبده در نزدیکی لالی و آبشارهای آرپناه در شمال آن از جذابیت‌های این شهرستان به‌شمار می‌روند.
خرمشهر
خرمشهر زخم‌های زیادی از دوران جنگ بر تن دارد، اما رودخانه‌اش هنوز می‌خروشد و نخلستان‌هایش سبزند. در این شهر اروندرود و کارون به هم می‌رسند.
در خرمشهر می‌توان ساحل رودخانه، موزه جنگ، پل قدیم، پل جدید یا پل جهان آرا،‌ پارک ساحلی، مسجد جامع خرمشهر، یادمان شهدای شلمچه، کشتی زمان جنگ اروند صغیر، مضیف سنتی حاج‌ عبدالله،‌ بازار ماهی‌فروشان و نخلستان‌های جزیره مینو را دید.
بهبهان
جایی که در قدیم اَرجان نامیده می‌شد، اکنون بهبهان خوانده می‌شود. در این شهر آثاری از هزاره‌ی دوم پیش از میلاد مسیح کشف شده که قدمت آن‌‌را نشان می‌دهد.
نرگس‌زارهای زیبای بهبهان معروف‌ترین جذابیت توریستی آن به‌شمار می‌رود، اما در این شهر و اطراف آن دیدنی‌های دیگری هم وجود دارد. بقایای پل دوره‌ی ساسانی به نام بکان،‌ موزه مردم‌شناسی و باستان‌شناسی بهبهان، تنگ تکاب و پلاژ تفریحی مارون از این جمله‌اند.
مسجد سلیمان
نام قدیم مسجد سلیمان پارسوماش بوده و قدمت آن به تمدن ایلام باز می‌گردد. شهری که اولین چاه‌نفت خاورمیانه را در دل خود داشته، هم‌اکنون به داشتن جاذبه‌های طبیعی مشهور است. دیدنی‌هایی مانند جزیره تفریحی کوشک در پشت سد شهید عباسپور، آتشکده یا معبد جاویدا که سرمسجد هم خوانده می‌شود، معبد هخامنشی بردنشانده،‌ تپه باستانی کلگه‌زری،‌ آبشار نگین در روستای نگین،‌ چشمه آب گوگرد دشت گلگیر و پارک جنگلی تمبی.
رامهرمز
رامهرمز در شرق خوزستان قرار گرفته و رودخانه‌ی جراحی از کنارش می‌گذرد. باغ و عمارت صمیمی، چشمه‌های قیر ماماتین و تَشکوه یا کوه آتشین در روستای ماماتین،‌ موزه مردم‌شناسی، ‌قلعه ساسانی دا و دختر،‌ آبشار آب‌محک، آبشار توف‌نوران، آبشار سرگچ حوالی روستای دشت دنا، منطقه حفاظت‌شده دیمه، روستای گردشگری سرچشمه، سد جره،‌ دژ گلی، دشت شیر و دشت گل زرد برخی از دیدنی‌های رامهرمز هستند.
اندیمشک
در شمال استان شهر اندیمشک واقع شده که نامش هندی مشک بوده است. در اندیمشک می‌توان از منطقه‌ گردشگری منگره با چشمه و باغ‌های آن، سد دز و پلاژ دز، ‌قلعه رزه، سد کرخه و پل باستانی صیحه یا آباره عباس خان بازدید کرد.
هندیجان
بندر هندیجان که  در قدیم بندر مهرویان نامیده می‌شد، هم ذخیره‌ی نفت دارد و هم رودخانه‌ای که از آن انواع ماهی و میگو صید می‌شود. 
دیدنی‌های بندر هندیجان با شامل ساحل رود زهره، بقایای شهر باستانی آسک، اسکله صیادی و تفریحی، بازار ماهی‌فروشان، روستای دهنو و ساحل سریم است.
ماهشهر
بندر ماهشهر در جنوب استان واقع شده است و دو بخش دارد، ماهشهر قدیم و ناحیه صنعتی. خور موسی، زیارتگاه شاهزاده حمزه،‌ نخلستان جراحی، جزیره بونه،‌ خور غزاله، خور مجیدیه، خور سه مایلی،‌ خور سیف و خور تیمور از دیدنی‌های بندر ماهشهر به‌حساب می‌آیند.
در استان خوزستان جاذبه‌های طبیعت‌گردی دیگری هم وجود دارد ازجمله تالاب شادگان، بند بهمن و آبشار نمک‌آبی در روستای دشت بزرگ، دشت عقیلی گتوند،‌ تالاب هویزه، اروندکنار آبادان،‌ دشت شیمبار در نزدیکی مسجد سلیمان و تالاب هورالعظیم در دشت آزادگان.  
اقامت‌گاه‌ها
در اهواز و دیگر شهرهای استان خوزستان از هتل‌های لوکس تا ارزان پیدا می‌شود. در کنار این هتل‌ها چند سالی است که اقامت‌گاه‌های بومگردی با حال‌وهوای سنتی پذیرای مهمانان هستند؛ مانند اقامت‌گاه بومگردی الیما و اقامت‌گاه قلعه سرد در ایذه، مضیف دیراوی در روستای روئس مینوشهر، اقامت‌گاه لامردون در گتوند، اقامت‌گاه ابوعلی ‌واقع در روستای خماط هفت‌تپه. هتل‌های سنتی عمارت افضل و سرابی در شوشتر نیز زبانزد هستند.‌
غذاهای محلی
غذاهای دریایی در آشپزخانه‌های خوزستان حضور همیشگی دارند. با وجود ماهی و میگوی تازه، قلیه ماهی، قلیه میگو، ماهی صبور کبابی با حشو پرطرفدار است. همچنین امگشت، نان چربی، مفطح، خورش بامیه، گنجشک کبابی، سار کبابی، رنگینک، آش قلقل، دال عدس،‌ سمبوسه، فلافل، پاکوره، کُبه، آب باقلا و آش توله از غذاهای محلی استان خوزستان به‌شمار می‌روند. 
رستوران‌ها
در اهواز رستوران‌های ریوِرساید، کنجد، کبابی امید، کباب‌سرا، کافه رستوران بازیل، رستوران خرم، رستوران خانه ماپار و کبابی مهمان غذاهای ایرانی و فرنگی ارائه می‌کنند. رستوران ایتالیایی سزار، شامباما، پیتزا ورس و فست‌فود میزبان از گزینه‌های دیگر هستند. برای امتحان کردن فلافل باید به خیابان انوشه در لشکرآباد، فلافلی پت و مت یا خیابان ۷ شرقی در کیانپارس سر بزنید.
گردشگران در شهر شوشتر می‌توانند به رستوران خانه مستوفی، دیزی فیروزه، رستوران باغشا یا سفره خانه لشکر بروند. 
مسافرانی که به دزفول سفر می‌کنند، رستوران‌های دلنوازان، علی کله، شُوادون، ترنج، باغ فلاحت، زیگورات و دز را مدنظر قرار می‌دهند.
در مینوشهر مضیف حاج عبدالله زبانزد محلی‌ها و مهمان‌هاست. رستوران‌های ۱۵خرداد، آکواریوم و ایلیا در خرمشهر معروف هستند. رستوران پاکستانی و خانه کنتاکی در آبادان رستوران نخل طلایی و رستوران بیستون در ماهشهر از جمله رستوران‌های معروف استان محسوب می‌شوند.
صنایع دستی
گبه، انواع محصولات حصیری، میناکاری روی زیورآلات طلا، نقره و قلم‌زنی، گلیم‌بافی، کپوبافی، لباس محلی، معرق، بوریابافی، تراش سنگ و قالی محلی از صنایع دستی این استان به‌حساب می‌آیند.
سوغات
گردشگرانی که به استان خوزستان سفر می‌کنند، سوغات خوراکی متنوعی پیدا می‌کنند، مانند خرما، رطب، خارک، ماهی جنوب تازه و میگو، شیره خرما و ارده، انواع حلوا همچون حلوا ارده، حلوا کنجدی، انواع کلوچه سنتی ازجمله کلوچه نمکی و خرمایی و نیز ادویه‌ی هفت رنگ.
محصولات حصیربافی مانند ظرف و زیرانداز، کپو، لباس محلی، طلای میناکاری، خراطی، قلم نی، گبه، گلیم و لباس محلی ازجمله سوغات استان خوزستان هستند.
آداب و رسوم
در این استان شب یلدا جایگاه ویژه‌ای دارد. در این شب مردم منتظر می‌ماندند قارون افسانه‌ای در لباس هیزم‌شکن‌ها به خانه‌ها سر بزند و هیزم بیاورد. مراسم شاهنامه‌خوانی در روزهایی مانند نوروز و شب یلدا به‌ویژه میان بختیاری‌ها مرسوم بوده و همچنان پابرجاست.
قهوه‌خوری یکی دیگر از آداب و رسوم استان خوزستان است که میان عرب‌ها رونق داشته و دارد. مهمان در این سرزمین بسیار عزیز است. میزبان قهوه را در ظرفی به‌نام دله دم می‌کند و در فنجان‌های خاص قهوه‌خوری برای مهمانان می‌ریزد. این قهوه طعم خاصی دارد. 
جایگاه عید فطر میان عرب‌ها گرامی است. صبحانه‌ی عید فطر می‌تواند فرنی یا هلیم باشد. سپس دیدوبازدید آغاز می‌شود و با آجیل و شیرینی از مهمان‌ها پذیرایی می‌کنند.