مدت زیادی از شکل‌گیری استان البرز نمی‌گذرد. تا چند سال قبل، کرج و شهرهای اطرافش بخشی از استان تهران بهشمار می‌رفتند. در سال ۱۳۸۹ شهرهای غرب تهران، استان البرز را تشکیل دادند و کرج مرکز استان شد. بی‌جهت نیست که به این‌جا ایران کوچک می‌گویند؛ کرج بعد از تهران مهاجرپذیرترین شهر کشور است و تنوع اقوام در آن خیلی زیاد است.
بخش بزرگی از رشته کوه البرز از شمال این منطقه می‌گذرد و به همین دلیل این استان نوپا البرز نام گرفته است. البته قدمت زندگی در این منطقه بسیار طولانی است. گذشته از این‌که در اوستا و شاهنامه‌ی فردوسی نام کرج آمده، در اطراف شهر باقی‌مانده‌ي نیایشگاه زرتشتیان و آثاری از دوره هخامنشی دیده می‌شود.
جغرافیا
جاده کرج - چالوس که از زیباترین جاده‌های ایران است، البرز را از شمال به استان مازندران می‌رساند. از شرق به پایتخت می‌رسیم. از غرب به قزوین و از جنوب هم به استان مرکزی. شمال استان مرطوب و نیمه مرطوب است و جنوبش اقلیم بیابانی دارد. درواقع دو‌سوم از محدوده‌ی این استان کوهستانیست. کرج، طالقان، ساوجبلاغ، نظرآباد، اشتهارد، مشکین‌دشت، ماهدشت، هشتگرد، کمال‌شهر، محمدشهر، گرمدره و فردیس در این استان قرار گرفتهاند.
آب‌وهوا
در سال ۱۳۹۶ مانند بیشتر سال‌ها طالقان سردترین شهر استان البرز اعلام شد و ساکنان اشتهارد بالاترین دمای استان را تجربه کردند. به‌نظر می‌رسد تابستان بهترین زمان سفر به این منطقه باشد که دمای معتدلی دارد، چراکه در پاییز و زمستان، سرما و برف چاشنی سفر می‌شود.
شهرها و دیدنی‌های استان البرز
استان البرز طبیعت بسیار جذابی دارد. تعداد زیادی آبشار و روستای توریستی در این استان وجود دارد و هر سال مسافران زیادی را به‌سوی خود می‌کشانند. در کرج و اطراف آن دیدنی‌های فراوانی هست که فرصت مناسبی برای گشت‌وگذار فراهم می‌کنند. طالقان هم از شهرهای توریستی استان بهشمار می‌رود.
کرج
پارک جهان‌نما و دهکده آبی پارس در اتوبان تهران – کرج، پارک چمران و باغ گلهایش ابتدای ورودی کرج، کاخ سلیمانیه واقع در دانشکده کشاورزی، بام کرج، پارک ایران‌زمین و باغ فاتح گزینه‌های بسیار خوبی برای گشت‌وگذار به شمار می‌روند.
آتشکده زرتشتیان در کلاک، پل شاه‌عباسی، حمام مصباح در محله‌ی مصباح، کاروانسرای شاه عباسی در میدان توحید، امامزاده طاهر، امامزاده حسن، موزه خودروهای تاریخی ایران در جاده مخصوص و باغ پرندگان چهارباغ جاذبه‌های دیدنی کرج محسوب می‌شوند.
در مهرشهر کرج کاخ مروارید قرار گرفته است که معماری چشمگیر آن ارزش بازدید دارد. مهرشهر باغ سیب معروفی دارد که نماد آن بهشمار می‌رود و درواقع بخشی از محوطه‌ی کاخ مروارید بوده است.
جاده کرج - چالوس
هر مسافری که یک بار از پیچ و خم جاده‌ی کرج به چالوس بگذرد، هرگز زیبایی آن‌را فراموش نمی‌کند. ابتدای جاده‌ی کرج به چالوس باغ‌های زیادی وجود دارد. بعضی از این باغ‌ها با دریافت اجاره، امکان استفاده از محیط باغ و تخت‌های کنار رودخانه را به مسافران می‌دهند.
تعداد زیادی رستوران و بستنی‌فروشی در این جاده میزبان لحظات خاطره‌انگیز شما خواهند بود. در کیلومتر ۲۵ جاده چالوس هم سد کرج یا سد امیرکبیر قرار گرفته است که آب‌های سبزش چشم‌اندازی دیدنی دارند.
کمی جلوتر در کیلومتر ۶۵ مسیر دیزین و گاجره از جاده چالوس جدا می‌شوند. گردشگرانی که بخواهند اسکی کنند، از همین‌جا راهی دیزین می‌شوند. پیست اسکی خور، پیست اسکی دیزین و شمشک پاتوق طرفداران اسکی در این استان هستند.
روستاهای ییلاقی زیادی در جاده چالوس و نزدیک طالقان وجود دارد که به تعدادی از آنها اشاره می‌کنیم.
روستای گچسر به باغ لاله‌اش معروف است که اردیبهشت‌ها سر از خاک درمی‌آورند. اما در ماه‌های دیگر سال هم دیدنی‌هایی دارد؛ مثل چشمه وله، کاخ رضاشاهی، پل سنگی و غار یخمراد. غار یخمراد با داشتن قندیل‌های یخی مقصد سفر طبیعت‌گردها بهشمار می‌رود.
در روستای شهرستانک واقع در کیلومتر ۸۸ جاده چالوس، آثار قدیمی وجود دارد، مانند کاخ ییلاقی ناصرالدین شاه و قلعه دزدبند. چشمه‌ی گله گیله در همان نزدیکی واقع شده است.
در استان البرز آبشارهای زیادی وجود دارد و آبشار خور یکی از آبشارهای معروف آن است. به‌‌ویژه که زمستان‌ها یخ می‌زند و تبدیل به آبشار یخی می‌شود. راه دسترسی به آبشار نشترود، آبشار نوجان، آبشار کندر، آبشار هفت چشمه، آبشار سپهسالار و آبشار چاران جاده چالوس – کرج است.
ییلاق‌های کرج
از خروجی کردان در اتوبان تهران- قزوین و از مسیر آتشگاه در کرج می‌شود به روستای باصفای برغان رسید. برغان پل تاریخی، باغ، کشتزار، درختان کهنسال و آلوی معروفی دارد.
روستای معروف دیگری که نزدیک کرج قرار گرفته، آتشگاه است. مسیر دسترسی به روستای آتشگاه بلوار اشتراکی کرج یا جاده چالوس است. قدمت آتشگاه به دوره اشکانی می‌رسد. خیلی قدیم‌ها زرتشتیان در این منطقه زندگی می‌کردند. اما اکنون به داشتن رستورانهای فراوان و آب‌وهوای خوشش معروف است.
کردان نیز با رودخانه و درختان باصفایش یکی از معروف‌ترین ییلاق‌های نزدیک کرج است.
طالقان
طبیعت طالقان بسیار زیباست. دریاچه، کوه، آبشار و منظره‌های رنگارنگش در همه‌ی فصل‌ها تماشایی به‌نظر می‌رسد. فاصله‌ی کرج تا طالقان با ماشین حدود ۲ ساعت است.
سد طالقان روی رودخانه شاهرود ساخته شده است. گردشگران زیادی در روزهای تعطیل از دریاچه‌ی سد طالقان بازدید می‌کنند. در این دریاچه امکان ماهیگیری وجود دارد.
محل روستای اورازان در حدود ۱۲ کیلومتری طالقان است. آبشار اورازان در همین روستا قرار گرفته است که از جاذبه‌های آن بهشمار می‌رود. جلال آل احمد در همین روستا به‌دنیا آمده است.
در روستای میناوند جاذبه‌ای تاریخی به‌نام ارژنگ قلعه وجود دارد که اسماعیلیان آن‌را ساخته بودند. آبشار شله بن یکی دیگر از دیدنی‌های طالقان است که در روستای بزج واقع شده است.
اقامت‌گاه‌ها
در استان البرز از هتل لوکس تا ارزان وجود دارد. هتل‌های آزادی گچسر، جهانگردی دیزین، گاجره، و اقامتگاه بوم‌گردی کاهار و هتل جهانگردی شمشک در جاده چالوس قرار دارند. هتل‌های امیرکبیر، سامان و مرمر در مرکز شهر کرج قرار گرفتهاند.
در طالقان نیز اقامتگاه‌های زیادی هست؛ ازجمله هتل کوروش، هتل کوهستان سفید، هتل آپارتمان نگینه، هتل رجینا، هتل ساحل و هتل آپارتمان ستاره آبی. اقامتگاه بوم‌گردی حاج داوود بزرگمهر در برغان نیز محل مناسبی برای گردشگردان است.
غذاهای محلی
مرجو خورش طالقان، آش جو کرج، والک پلو، خوراک لوبیا پیله، ترشی آش، پلاتر سره و هلیم با گوشت گوسفندی از غذاهای محلی استان البرز به‌حساب می‌آیند.
رستوران‌ها
در کرج رستورانهای چنین، روما، لوکال، بیزانس، داموند، سیب، برگرلند، جوجه فراری، صاحب‌قرانیه و برگر ویل معروف و پرطرفدار هستند.
رستورانهای زیادی در جاده کرج به چالوس وجود دارد که بیشتر آنها کنار رودخانه یا باغ قرار گرفتهاند، ازجمله رستوران ارکیده، توچال، هفت چشمه، رستوران میرزایی، باغ رستوران وینه نوروزی، پامچال، هیمه و البرز.
رستوران پسرخاله در هشتگرد به غذای باکیفیت و کباب‌های لذیذش معروف است. گردشگرانی که به طالقان می‌روند، می‌توانند رستورانهای نکاس، رستوران هتل صدف، عزیز و نگار و صادقیه را مدنظر داشته باشند.
صنایع دستی
گلیم‌بافی، مجسمه‌سازی از بتون آرمه، کوزه‌سازی، سفال‌گری، سوزن‌دوزی، سنگ‌تراشی، شیشه‌گری و منبت‌کاری از صنایع دستی استان البرز بهشمار می‌روند.
سوغات
استان البرز خاک حاصلخیز و آب‌وهوای مناسبی دارد، به همین دلیل است که محصولات کشاورزی باکیفیتی تولید می‌کند. در طالقان گردو، سیب، گلابی، ریواس، آویشن، تره کوهی، زرشک کوهی و سیب برداشت می‌شود.
مسافرانی که از برغان برمی‌گردند، آلو برغانی معروف یا گوجه‌سبز برغان، عسل، توت، گردو، ماست، شیر و محصولات لبنی محلی سوغات می‌خرند.
در جاده چالوس فروشگاه‌های زیادی وجود دارد که لبنیات محلی، عسل و قره‌قروت می‌فروشند. عناب، ازگیل، سنجد، خرمالو و انگور هم در استان البرز فراوان است.
آداب و رسوم
مردم استان البرز آداب و رسوم قدیمی و سنتی زیادی دارند. نوروزخوانی، خانه‌تکانی، پخت سمنو و زیارت اهل قبور از آداب روزهای نزدیک نوروز بهشمار می‌روند. شال‌اندازی، و درجی سران از رسوم شب یلدا در طالقان بوده است.
پختن آش پشت پا و آش باران هم از نمونه‌های دیگر آداب و رسوم این استان محسوب می‌شود.
