آذربایجان غربی استانی مرزی در شمال غرب ایران است که در منطقه‌ای کوهستانی واقع شده و قدمت آن به پیش از اسلام بازمی‌گردد.
در این منطقه حکومت‌های مختلفی وجود داشته‌اند تا این که قوم ماد به تدریج آذربایجان و بخش‌های دیگر نواحی غربی کشور را تصرف کردند. در آن زمان به آذربایجان، ماد کوچک گفته می‌شد.
در مورد نام آذربایجان دو روایت اصلی وجود دارد. برخی آن را صورت تغییریافته‌ای از آذرآبادگان به معنای سرزمین آتش می‌دانند؛ به این دلیل که بزرگترین آتشکدهی زرتشتی در این منطقه قرار داشته است.
برخی دیگر آذربایجان را برگرفته از نام سرداری به اسم آتورپات می‌دانند. سرداری که در زمان حمله‌ی اسکندر مقدونی، استقلال این منطقه را حفظ کرد و باعث شد حکومت اشکانیان در آن برقرار بماند. بنا بر همین روایت، این سرزمین به نام آن سردار آتروباتگان نامیده شد و بعدها به آذربایجان تغییر نام داد.
آذربایجان غربی سیزدهمین استان بزرگ کشور است و از شمال با نخجوان و ترکیه، از غرب با ترکیه و عراق، از شرق با آذربایجان شرقی و زنجان و از جنوب با کردستان همسایه است. مرز بازرگان در این استان تنها مرز ترانزیتی ایران با کشور ترکیه است.
این استان از تنوع اقلیمی خوبی برخوردار است. جنگل، کوهستان، دشت، مرتع و دریاچه‌های متعدد، زیستگاه گونه‌های گیاهی و جانوری زیادی هستند.
آب‌و‌هوای آذربایجان غربی تحت تاثیر جریان مرطوبی است که از سمت اقیانوس اطلس و دریای مدیترانه می‌آید. در بعضی از ماه‌های سال و با رسیدن توده‌های هوای سرد، دما به شدت کاهش می‌یابد. کوه‌های مرتفع آذربایجان غربی تا حدی جلوی ورود توده‌های هوای باران‌زا را می‌گیرند با این حال این استان منابع آب کافی دارد.
بهار و تابستان زمان مناسبی برای سفر به بیشتر شهرهای این استان به حساب می‌آید، با این‌حال بسیاری از گردشگران فصل‌های سرد را نیز ترجیح می‌دهند تا از منظره‌های متفاوت و برفی استان لذت ببرند.
آذربایجان غربی شانزده شهرستان دارد. ارومیه بزرگترین شهر و شوط کوچکترین شهر این استان است. شهرستان‌های دیگر این استان عبارتند از: اشنویه، پیرانشهر، تکاب، خوی، چالدران، چایباره، پلدشت، سردشت، سلماس، شاهین دژ، ماکو، مهاباد، میاندوآب و نقده.
ارومیه، شهری با تاریخی غنی و پرحادثه و میزبان مردمی با ادیان مختلف است. تنوع فرهنگی به ارومیه جلوه خاصی بخشیده است. مردم ارومیه به سه زبان ترکی آذری، کردی و فارسی سخن می‌گویند.
بدون‌شک مهم‌ترین جاذبه‌ی طبیعی منطقه، دریاچه ارومیه است. حتی با وجود خشک شدن بخش بزرگی از دریاچه و مشکلات زیست‌محیطی فراوان، بزرگترین دریاچه‌ی آب شور ایران هنوز هم زیبایی خود را حفظ کرده است.
پارک جنگلی شیخ تپه با منظره‌ای از تپه‌ی باستانی شیخ تپه، یکی از مکان‌های گردشگری این شهر محسوب می‌شود.
مسجد جامع ارومیه یکی از مهم‌ترین آثار تمدن اسلامیست که از دوران صفویه به جای مانده است. بازار تاریخی ارومیه نیز یکی دیگر از آثار به جای مانده از دوره‌ی صفوی است که هنوز سبک معماری آن دوران را حفظ کرده است.
بنای سه گنبد، کلیسای پطروس پولیس و مسجد مناره نیز بعضی دیگر از جذابیت‌های دیدنی این شهر هستند.
خوی با پیشینه‌ای کهن، شهر گل‌های آفتابگردان نام گرفته است زیرا بزرگترین مرکز تولید دانه‌های آفتابگردان و کدو است.
پل خاتون که قدمتش به قرن دوازده هجری می‌رسد، مقبره‌ی علمدار، برج شمس تبریزی، بازار تاریخی، مسجد مطلب‌خان، امامزاده سید بهلول، کلیسای سورپ سرکیس و ساختمان شهرداری خوی برخی از دیدنی‌هایی هستند که توجه گردشگران را به خود جلب می‌کنند.
شاهین دژ که از شمال به آذربایجان شرقی و از جنوب به کردستان می‌رسد، محل زندگی اقوام مختلفی است. اقوام ترک و کرد، عشایر و اقلیت‌های ارمنی، زرتشتی و کلیمی در این استان زندگی می‌کنند.
شاهین دژ در ابتدا قلعه‌ای بوده است که زائران آتشکدهی آذرگشسب ساخته بودند. بزرگان زرتشتی که به آتشکده سفر می‌کردند، قلعه‌ای را به عنوان استراحتگاه در مسیر ساختند. در آن زمان شاهین و عقاب‌های دست‌آموز به عنوان نگهبانان قلعه استفاده می‌شدند. در نهایت قلعه بزرگ‌تر و به شهر تبدیل شد. در دوران پس از اسلام این شهر به نام صائین قلعه خوانده می‌شد اما در دوران پهلوی به نام باستانی خود بازگشت.
دخمه‌ی بی‌بی کند از جمله آثار باستانی این شهر است که قدمتی چندهزارساله دارد. کوه پیرمحمد منطقه‌ی ییلاقی زیبا و یکی از جاذبه‌های طبیعی شاهین دژ است.
ماکو، در نزدیکی مرز ایران و ترکیه، در یک دره واقع شده است و رودخانه‌ی زنگمار از این دره عبور می‌کند. این شهر به داش‌ماکو به معنای ماکوی سنگی معروف است چرا که دو طرف شهر را دیواره‌های سنگی عظیم احاطه کرده‌اند. بزرگترین کلاهک سنگی شهری ایران به شکل طبیعی در این شهر قرار گرفته‌است و شما را شگفت‌زده می‌کند.
شهر ماکو به همراه بازرگان، شوط و پلدشت بزرگترین منطقه آزاد ایران را شکل داده است. بنابراین تجارت و بازارهای مرزی در این منطقه رونق فراوانی دارند.
جاذبه‌های طبیعی و تاریخی زیبایی در ماکو و اطراف آن وجود دارد که برخی از آنها عبارتند از: منشورهای بازالتی، کوه قیه و کلاهک سنگی، عمارت کلاه‌فرنگی، عمارت شیروخورشید، عمارت سردار ماکو، چشمه ثریا، زیباترین نمای قلل آرارات، بام ماکو، پل قلعه جوق، کلیسای زُر زُر و دریاچه سد بارون برخی از این جاذبه‌ها را تشکیل می‌دهند.
یافتن گزینه‌ی مناسب در میان هتل‌ها و اقامت‌گاه‌های شهرهای بزرگ استان کار دشواری نخواهد بود. برای نمونه می‌توان به هتل پنج ستاره‌ی آنا در ارومیه و هتل دو ستاره شهریار در بازرگان اشاره کرد. اقامت‌گاه‌های بومگردی متعددی نیز در این استان وجود دارد که برای مثال می‌توان به اقامت‌گاه تخت سلیمان در تکاب و سلطان بَگلو در خوی اشاره کرد.
تنوع رستوران‌ها در استان بالاست. اگر به غذاهای سنتی و کباب علاقه داشته باشید، رستوران اوزون‌کباب مظفریه در ارومیه یک گزینه‌ی خوب برای شما است. رستوران کامران ماکو نیز انواع کباب‌ها و غذاهای ایرانی را سرو می‌کند.
یکی از خوراک‌های پرطرفدار در آذربایجان غربی، اورمیه‌خورش نام دارد. غذایی که از ترکیب لوبیاچیتی، گوشت، بادمجان، سیب‌زمینی، غوره و گوجه‌فرنگی تهیه می‌شود.
آش‌دوغ یکی دیگر از غذاهای مشهور است که در هر منطقه به سبک خاصی پخته می‌شود. آش‌دوغ آذربایجان شامل دوغ گازار، نخود، تره، جعفری، شوید و سیر تازه است.
کوفته مرغ نیز یکی از غذاهای محلی آذربایجان است که از ترکیب فیله مرغ، لپه، مرزه و تره و تخم مرغ پخته می‌شود.
ارومیه یک غذای خیابانی مشهور به نام یِرالما کبابی دارد که در دکه‌ها و مغازه‌های مختلف یافت می‌شود. این غذا با سیب زمینی تنوری، تخم مرغ آب‌پز و سبزیجات محلی تهیه می‌شود.
آذربایجان غربی سوغات متنوعی دارد. نقل و حلوای هویج و گردو معروف‌ترین سوغات استان به ویژه ارومیه هستند. باستخ یا لوزانک نیز یکی دیگر از شیرینی‌های مشهور این شهر است که بر پایه‌ی نشاسته تهیه می‌شود. عسل و تخمه آفتابگردان این منطقه نیز کیفیت بالایی دارد و به عنوان سوغات شناخته می‌شود. هم‌چنین عرقیجات به ویژه عرق بیدمشک و بادرنجبویه، شهرت خوبی دارند.
بافت فرش و گلیم در اکثر شهرستان‌های آذربایجان غربی رواج دارد و یکی از صنایع دستی مشهور این شهر است.
منبت‌کاری و پیکرتراشی با چوب نیز از جمله صنایع دستی این استان است. رودوزی (هنری شبیه سوزن‌دوزی که با نخ‌های ابریشم انجام می‌شود)، چاپ سنتی و سفالگری نیز به عنوان بخشی از هنرها و صنایع دستی این استان شناخته می‌شوند.
تنوع اقوام و ادیان باعث شده است آداب و رسوم نیز در آذربایجان غربی بسیار متنوع باشد.
مردم این استان چهارشنبه سوری را بسیار باشکوه جشن می‌گیرند. این روز به ویژه در روستاها سنت‌های خاصی دارد که از جمله‌ی آنها می‌توان به شال‌اندازی اشاره کرد. در این مراسم جوانان به بام خانه‌های آشنایان می‌روند و دستمالی را از پنجره آویزان می‌کنند. صاحبخانه دستمال را پر از آجیل و میوه می‌کند و برای جوان‌ها دعای خیر می‌کند.
سنت دیگر تفال زدن در این روز است. به این صورت که خانم‌ها در گوشه‌ای دور از چشم می‌ایستند، کلیدی زیر پای خود می‌گذارند و با حرف‌های رهگذران فال می‌گیرند.