نیاسر

شهر نیاسر از توابع شهر کاشان در استان اصفهان است. این شهر در 25 کیلومتری  شمال غربی کاشان واقع شده است. پیش‌تر نیاسر یک روستا و باغ‌شهر بود که به‌تدریج رشد کرد و به شکل شهر درآمد. این شهر با آثار تاریخی و معماری پیش از اسلام و حفظ پوشش فرهنگی بومی خود امروزه به یکی از جاذبه‌های گردشگری کاشان بدل شده است. 

شواهد و اکتشافات باستان‌شناختی در منطقه نیاسر حاکی از آن است که قدمت سکونت انسان در این زیستگاه پیشاتاریخی به دوران پارینه‌سنگی میانه می‌رسد. نشانه‌هایی از زیست مداوم انسان در این منطقه از همان دوران باستان و همچنان در دوران اسلامی نیز یافت شده است. این امر نشان از اهمیت و جایگاه ویژه نیاسر در بیشتر ادوار تاریخی دارد. یکی از دلایل این جایگاه آب و هوای ویژه نیاسر در مقایسه با دیگر بخش‌های کاشان بود که در سفرهای شاهان و فرمانروایان توجه ایشان را به خود جلب می‌کرد. خود واژه «نیاسر» نیز، که از زبان فارسی کهن آمده، به معنای سایه و سرماست و برخی آن را به معنی ایستاده نیز می‌دانند. 

معماری شهر نیاسر از نظر تاریخی در چهار دسته قابل بررسی است: 1. معماری آیینی که از جمله نمونه‌های برجسته آن می‌توان به غار تاریخی رئیس اشاره کرد. 2. معماری باستانی که چهارتاقی مهم‌ترین نمونه آن است. 3. معماری دوران اسلامی که آثاری از معماری صفویه، زند و قاجار از نمونه‌های آن است. و 4. معماری معاصر ایران که از دوران پهلوی آغاز شد نمونه‌هایی چون مدرسه شهید عسجد و خانه آریانپور از آن جمله است. همچنین، آثار معماری این شهر از منظر گونه‌های فضاسازی به هفت دسته معماری آیینی، معماری مذهبی، معماری دفاعی، معماری کوشک، معماری مسکونی، فضاهای عمومی و معماری مزارع تقسیم می‌شود. 

نیاسر آثار تاریخی بی‌شماری دارد که شهرتش را مرهون آنهاست. همچنین، جاذبه‌های طبیعی بر جایگاه توریستی این شهر کوچک افزوده است. شاید مهم‌ترین دلیل شهرت این شهر بنای چهارتاقی نیاسر باشد که مربوط به اواخر دوران اشکانی و اوایل ساسانی است. آبشار زیبای نیاسر نیز از جمله جاذبه‌های طبیعی این شهر و یکی از چشم‌نوازترین آبشارها در ایران است. غار تاریخی رئیس، بافت تاریخی با بناهای مسکونی و عمومی متعدد، باغ‌های گسترده، گلستان‌های زیبا، چشمه اسکندریه، باغ تالار و عمارت کوشک، برج چاله قاب و قرارگرفتن بر دامنه کوه شهر نیاسر را به یکی از مناطق گردشگری کشور تبدیل کرده است. 

گردشگری در نیاسر یک مجموعه کامل و بی‌نقص است؛ سفری که هرگز از یاد نخواهد رفت. در اینجا هم غذای روح فراهم است و هم غذای جسم. بازدید از آرامگاه شاعر معاصر ایران، سهراب سپهری، که در این دیار باستانی واقع شده است، شیرینی این سفر را صدچندان می‌کند. در کنار این، اگر علاقه‌مند به زیارت هستید، زیارت حاج کمال و امامزاده سلطان حسین می‌تواند حال و هوای شما را عوض کند. 

از جمله رویدادهایی که همه ساله مسافران و گردشگران بسیاری را به این شهر باصفا می‌کشاند، مراسم گلاب‌گیری است. این جشن هر سال از میانه اردیبهشت‌ تا میانه خرداد با تشریفات باشکوهی برپا می‌شود. به علت موقعیت جغرافیایی و تفاوت آب و هوای نیاسر با دیگر نقاط کاشان گل محمدی در این شهر زودتر از سایر نقاط به ثمر می‌نشیند. کارگاه‌های فراوان گلاب‌گیری در کنار تولید سایر عرقیات مانند عرق نعنا، عرق کاسنی، عرق شاطره و غیره، این شهر را به یکی از مراکز تولید انواع عرقیات گیاهی تبدیل کرده است. به همین دلیل بسیاری از مردم از این شغل کسب درآمد و امرار معاش می‌کنند.  

در این شهر کهن همچنان بسیاری از آیین‌ها و آداب و رسوم باستانی به قوت خود باقی است؛ از جمله این آیین‌ها می‌توان به قربانی گاو آذین‌شده در روز جشن قربان و برگزاری جشن اسفندی اشاره کرد. آیین خاص تاسوعای حسینی در روستای اراضی مبارکه نیاسر نیز از جمله رسومات خاص این منطقه است. 

با توجه به توضیحاتی ذکر شده قاعدتاً بهترین زمان سفر به شهر تاریخی نیاسر فصل بهار و اواسط اردیبهشت ماه است. در این فصل هم می‌توانید در جشن گلاب‌گیری شرکت کنید، هم از آب و هوای بی‌نظیر دامنه‌های کرکس و هوای دل‌انگیز پیرامون چشمه اسکندریه بهره‌مند شوید. اگر به این شهر باستانی سفر کردید حتما غذاهای محلی آن از جمله خوش اندر خوش، کوکوی گردو، ترحلوا، آش شیر، کاچی، شیربرنج، کوفته نخودچی، قیمرزه، کوفته برنجی، حلیم جو، حلیم گندم، سیب‌زمینی تنوری، آبگوشت لوبیا، پلو خورش نخود اسفناج، آبگوشت عدسی و بادمجان و سایر غذاها را امتحان کنید. 

افزون بر گلاب دوآتیشه انواع عرقیات تولیدی منطقه می‌تواند گزینه‌های مناسبی برای خرید سوغاتی از نیاسر باشد. اما در اینجا انواع شیرینی‌های باکیفیت مانند قطاب، باقلوا، حاجی بادام و غیره نیز موجود است.