كرمان سرشار از عجایب است؛ ابنیه‌های تاریخی متعدد از گوشه و کنار این گستره سر برآورده‌اند و هر یک داستان‌ها و افسانه‌های خاص خود را دارند؛ از قلعه دختر و داستان کرم ابریشمش گرفته تا داستان‌های مخوف اما واقعی دیگری که بر سر زبان‌هاست. شهر شهداد هم یکی دیگر از عجایب این سرزمین است که تنها بخشی از آن از دل خاک بیرون آمده است. گفته می‌شود تمدن کشف شده در کویر شهداد، بیش از پنج هزار سال قدمت دارد و این شهر اعجاب آنگیز و کوچک تنها جزئی از یک تمدن فراموش شده و سر به مهر است. شهداد 150 كیلومتر از مركز استان كرمان فاصله دارد و در حاشیه غربی کویر لوت قرار گرفته است، شهری که به گفته بومی‌ها، جزو گرم‌ترین نقاط دنیا محسوب می‌شود.
جاذبه‌های شهداد
شهداد ذهن بسیاری از باستان‌شناسان را به خود جذب کرده است، اما هیچگاه پاسخی منطقی درباره دلایل ساخت این شهر داده نشده است. گزارش‌های متوالی از این شهر باستانی اما کوچک، موجب شده است تا مسئولان میراث فرهنگی وجود شهر کوتوله‌ها را تکذیب کنند، اما هیچ گاه نتوانستند توضیح دهند که دلیل ساخت این شهر و از همه مهمتر استفاده از وسایل تعبیه شده در آن چه بوده است؟ داستان شهداد، كویر و كلوت و شهرهای پرسكوت و ستاره است. كویر شهداد به شما آرامشی می‌دهد كه شما هیچ كجا مثل آن را نمی‌توانید داشته باشید. كسانی كه شهداد را دیده‌اند با خود می‌گویند چرا زودتر نیامده‌اند. در كنار این شهر كلوت‌ها آتش‌فشان گندم بریان، رود شور، تپه‌های شنی 70 متری و برنامه‌های تفریحی بسیاری وجود دارد كه هر كدام جذابیت خاص خود را دارد. قنات و قلعه شفیع آباد، ارگ تاریخی راین كلوت‌های شهداد و... شما را در شهداد پایبند می‌كند. شهداد به شهر كوتوله‌ها مشهور است و از كنار كویر بكر و دست‌‌نخورده كرمان كه می‌گذرید تابلوهای شهداد را می‌بینید. در داخل شهر می‌توانید تابلوی مسجد جامع، بازار و امامزاده شهداد را مشاهده كنید. بافت شهداد روستایی است و بادهایی كه بیشتر اوقات می‌وزد درختان اندك شهداد را به لرزه در می‌آورد. نخل‌های بلند در اطراف روستا همراه با رطب‌های شیرین و آفتاب سوزان چشم را می‌نوازد. آب‌انبار حاج محمدتقی با قدمتی 200 ساله، دارای شش بادگیر و 52 پله از دیگر جاذبه‌های شهداد است. در بام آب انبار یك سقف گنبدی شكل وجود دارد. سقف‌های گنبدی مانند تمام مناطق كویری با شش بادگیر دورتادور گنبد فضا را دیدنی‌تر می‌كند. یك كاروانسرای متروكه به نام كاروانسرای شفیع آباد با چهار مناره بلند در نزدیكی شهداد قرار دارد كه مربوط به دوره قاجار است. این كاروانسرا از زمانی که مرمت شده گردشگر زیادی از آن بازدید می‌کنند. آب قنات توسط یك جوی باریك از داخل این کاروانسرا می‌گذرد که و زیبایی آن را دوچندان می‌كند. کویر به تنهایی خود، میهمان‌نواز مهربانی خواهد بود برای میهمانان سرزمینش و برایشان برنامه های متنوعی را تدارک می بیند.
چه چیزی تمدن شهداد را تهدید می‌کرد؟
یکی از جذاب‌ترین تفریحاتی که در کلوت می‌توان انجام داد، پیاده‌روی در میان کلوت هاست. گاهی دلت می‌خواهد با پای برهنه راه بروی تا تمام انرژی زمین را به پاهایت انتقال دهی. تجربه‌ای فوق‌العاده و متفاوت گشت و گذار در میان یکی از زیباترین جلوه‌های طبیعت خواهد بود و آرامشی بی‌نظیر را که شاید هیچ گاه تجربه نکرده باشید، تقدیم شما می‌کند. رمزآلود بودن شهداد باعث شده تا بسیاری از گردشگران خارجی و باستان‌شناسان به سمت این شهر هجوم بیاورند. عده‌ای بر این باورند كه هزاران سال قبل مردمان این شهر به دلیل عواملی كه تا امروز ناشناخته مانده شهر را رها كرده‌اند و رفته‌اند. آنها می‌گویند هنوز رازی در آن نهفته است؛ چراكه مردمان این شهر فكر می‌كردند عواملی شهرشان را تهدید می‌كند و برای حفظ جان خود درب‌های خانه را گل اندود و مسدود كردند و در حالی كه خانه‌ها و وسایل درون آن سالم بوده، از شهر گریخته‌اند. اینکه مقصد این مردمان کجا بوده و دلیل تهدید و در نهایت اینکه چرا به شهر آسیب نرسیده است مشخص نیست. گفته شده در شهداد مومیایی‌های كوتوله‌ها كشف شده، اما هنوز هیچ اسنادی برای تائید این مدعا یافت نشده است. در صده اخیر عده‌ای از باستان‌شناسان به این منطقه آمده و پس از آنکه سفالینه‌های سطحی در این قسمت از کویر که پیش از این تصور می‌شد که فاقد تمدن تاریخی باشد، مشاهده شد. نتیجه نخستین کاووش‌های باستانی در این منطقه نشان داد كه شهداد و روستاهای اطراف آن روزگاری مملو از حیات انسانی بوده است. به همین دلیل است كه نام خبیص را بر تمدن شهداد گذاشته اند؛ چراكه مشاهدات و تحقیقات نشان داد مردمانی در اواخر هزاره چهارم قبل از میلاد در این منطقه می‌زیسته‌اند. بسیاری از باستان‌شناسان شهداد را كلیدی برای شناخت تاریخ اجتماعی و فرهنگی تمام منطقه جنوب شرقی ایران می‌دانند. كشف گورستان شهداد یكی دیگر از دستاوردهای باستان‌شناسان بوده است. كشف این گورستان نشان داد كه پیشنیان به دنیایی دیگر اعتقاد داشتند و برای مردگانشان آب، غذا، لباس و زیورآلات قرار می‌دادند. از طرف دیگر درفش شهداد کهن‌ترین درفش یافت شده در ایران است که اکنون در موزه ملی نگهداری می‌شود. بر روی این درفش داستانی شکل گرفته است از افسانه‌های کهن ایران زمین؛ قصه‌ای از نعمت، شکرگزاری، نخل و سپاس؛ در وسط درفش انسانی است که بر صندلی نشسته و دیگران در پیرامونش قرار دارند از سایر انسان‌ها گرفته تا عناصر طبیعت و حیوانات وحشی و اهلی.
شهداد شهر رموز تاریخی است كه هر روز كه در آن مطالعه می‌شود، موارد جدیدی به چشم می‌خورد. از دیگر دیدنی‌های شهداد می‌توان به قلعه کهنه، قلعه رموک، قلعه چغوکی، قلعه بهرام، گورستان‌های باستانی، آب انبار حاج محمد تقی، کارگاه فلزکاری باستانی، آسیاب‌آبی، باغ شهرداری، باغ کشاورزی و امام زاده زید اشاره کرد.
