خانه لطیفی (موزه صنایع دستی گرگان)

گرگان به سرسبزی و خوش آب و هوا بودن معروف است، و هم‌چنین به جنگل‌ها و آبشارهای اطراف شهر اما نباید از خود شهر به خصوص بافت قدیم آن غافل شد؛ محدوده قدیمی شهر گرگان پر است از ساختمان‌ها و خانه‌های قدیمی و با شکوه که برخی نیز در سال‌های اخیر به بهترین شکل مرمت و بازسازی شده‌اند.

خانه لطیفی یکی از این بناهای جان گرفته است. چند سالی‌ست که در این عمارت تاریخی موزه صنایع دستی گرگان برپا شده و گردشگران زیادی از آن دیدن می‌کنند.

عمارت امیر لطیفی گرگان در بافت سنتی و قدیمی شهر یعنی خیابان امام خمینی، کوچه لاله ۱۱ قرار گرفته و دسترسی خوبی به دیگر دیدنی‌های تاریخی و معماری گرگان دارد.

از خانه لطیفی تا بازار نعلبندان ۳۰ متر، تا مسجد جامع گرگان ۹۰ متر، تا مدرسه تقوی ۴۵۰ متر و تا پارک جنگلی ناهارخوران ۱۲ کیلومتر فاصله است و این بدین معنی است که شما در یک گشت شهری کوتاه می‌توانید هم معماری شهر را ببینید، هم بازار و هم طبیعت را لمس کنید.

خانه امیر لطیفی گرگان روزی محل سکونت مهدی خان ساعد لشکر معروف به مهدی خان مَلِک بوده است. مهدی خان آخرین حاکمی بود که گرگان در دوره‌ی قاجار به خودش دید. او بزرگ خاندان ملک بود و در این عمارت زندگی می‌کرد.

مساحت خانه امیر لطیفی حدود هزار متر مربع است که در دو طبقه ساخته شده است. از در چوبی عمارت که بگذرید، ورودی باریکی را می‌بینید که به حیاط می‌رسد. حیاط خانه، حوض و باغچه‌ها همگی مستطیلی‌شکل هستند.

 در سه ضلع حیاط، ساختمان‌هایی با پنجره‌های چوبی و شیشه‌های رنگی دیده می‌شود، اما عمارت اصلی در ضلع شمالی قرار گرفته است. این خانه سردابه و حوض‌خانه دارد و درون آن بادگیر طراحی شده است. سردابه درواقع زیرزمین عمارت است که از طاقچه‌ها و حوض آن برای نگهداری خوراکی‌ها هم استفاده می‌شده است.

در بخش اصلی عمارت، اتاق‌های سه‌دری برای استراحت خدمه یا اتاق خواب اهالی خانه درنظر گرفته شده و اتاق‌ پنج‌دری در نقش مهمان‌خانه بوده است. فضاهای خدماتی دیگر -مانند مطبخ- نیز در این بنا وجود دارد.

این خانه شمالی – جنوبی است. از این‌‌رو، بخشی از اتاق‌ها تابستان‌نشین و برخی دیگر زمستان‌نشین هستند.

خانه لطیفی از سال ۱۳۸۹ درهایش را -در نقش موزه- به روی شهروندان و گردشگران باز کرد. در کرسی‌خانه‌ی موزه، اتاق نشیمن سنتی خانه‌های گرگان شبیه‌سازی شده است تا بازدیدکنندگان بتوانند با یک خانواده گرگانی هم‌ذات پنداری کنند. عروسک‌ها در ابعاد واقعی ساخته شده‌اند و شب یلدای خانواده‌ی گرگانی را به گردشگران نشان می‌دهند.

در طبقه‌ی اول موزه صنایع دستی گرگان چند غرفه می‌بینید که صنایع دستی مختلف شهرهای استان گلستان را عرضه کرده‌اند، مانند علی‌آباد کتول، روستای شاهکوه، صحرای ترکمن و قزاق محله، رامیان و روستای زیارت.

در طبقه‌ی دوم موزه، صنایع دستی گرگان و استان گلستان معرفی شده است که بعضی از آن‌ها دیگر رونقی ندارند. در این طبقه غرفه‌های مسگری، آهنگری، نمدمالی، جاجیم‌بافی، قالی‌بافی، پنبه‌زنی، نخ‌ریسی، حصیربافی و درودگری به نمایش در آمده است. خانه امیر لطیفی در سال ۱۳۷۸ وارد فهرست آثار ملی شد.