مراسم قالیشویان یکی از مراسم آیینی با قدمتی نزدیک به یک هزارسال در روستای «مشهد اردهال» در42 کیلومتری غرب كاشان است که در فهرست میراث فرهنگی و معنوی یونسکو به ثبت رسیده است. این مراسم معروف به «جمعه قالی»، در واقع آیینِ نمایشِ نمادینِ واقعه‌ی شهادت، تشییع و خاکسپاری امامزاده سلطان علی است که هر ساله توسط اهالی فین کاشان و روستای خاوه اردهال برگزار می شود.
فلسفه مراسم قالیشویان
در اوايل قرن دوم هجري، امام محمد باقر (ع)، پنجمین امام شيعيان، به دعوت اهالي فين و کاشان، فرزندش علی را براي تبليغ دين اسلام و ارشاد مردم به اين منطقه فرستاد که توسط حاکم وقت به شهادت رسید. منطقه دره ازناوه معروف به قتلگاه یکی از مکان‌های مقدس و از مناطق معنوی در چهار کیلومتری حرم مطهر این بزرگوار است که ایشان و یارانش به شهادت رسیدند. پس از شهادت سلطان علی، اهالی فین که از حامیان و دعوت‌کنندگان آن حضرت به این منطقه بودند، جنازه ایشان را در قالی پیچیده، بر دوش کشیده و با سلاح‌هایی در دست به نبرد با کفار مشغول شدند. عده‌ای نیز دشمنان را از اطراف جنازه پراکنده می‌کردند تا دیگر یاران آنان بتوانند قالی غرق در خون را به نهر آبی رسانده، شست‌وشو داده و بنا به روایات ایشان را برای خاکسپاری غسل دهند. این مراسم در واقع نمادی از شستن خون علی بن محمد باقر به شمار می رود.
مراسمی اسلامی منطبق با تقویم شمسی
مراسم قالیشویان تنها مراسم مذهبی اسلامی است که مطابق با تاریخ شمسی در ایران، در دومین جمعه از فصل پاییز برگزار می‌شود که معمولا بين هفته دوم و سوم (نزديک‌ترين هفته به 17 مهر) در یكی از روزهای میان نهم تا پانزدهم مهرماه، توسط ستاد برگزاری این مراسم اعلام و اجرا می گردد. یك هفته پیش از آغاز مراسم، در نخستین جمعه از مهرماه معروف به «جمعه جار»، مراسم جار و فراخوانی مردم کاشان انجام میگیرد. اهالی کاشان، فین، روستای خاوه، دیگر شهرها و روستاها، به‌خصوص در حاشیه کویر همگی در مشهد اردهال تجمع کرده و حضور و تماشای آداب مراسم قالیشویان را از فرایض مذهبی و دینی خود شمرده، ثواب زیارت امامزاده را با حضور در كربلا و زیارت مرقد مطهر حضرت امام حسین علیه السلام برابر می‌دانند.
خرید از بازاری که برکت دارد
افراد شرکت کننده در مراسم چوب به دست با جامگان سیاه، در صحن عامربن ناصر فینی در بارگاه حضرت سلطان علی حضور داشته و پس از رفت و برگشت به صحن امامزاده حسین(ع) از فرزندان امام زین‌العابدین(ع) که در نزدیکی مزار این امامزاده قرار دارد، با آداب خاصی در صحن صفا تجمع می کنند. بعد از انجام روضه‌خوانی، سینه‌زنی و سخنرانی متولیان امامزاده (ع) و معتمدان روستای خاوه و تحویل نذورات مردم، قالی مقدس لوله شده را از اهالی خاوه تحویل گرفته و از ایوان صفا به داخل صحن صفا آورده و چوب‌دستی‌های خود را به نشانه ی نبردی نمادین با قاتلان در هوا تکان داده و حسین حسین گویان قالی را در یک مسیر مشخص به سوی نهر آبی واقع در بقعه ی امامزاده حسین (ع) برده و آن را شست‌وشو می‌دهند. پس از شست‌وشو با تشریفات خاصی مجددا قالی را به داخل صحن صفا آورده و تحویل معتمدان خاوه و خادمان امامزاده می‌دهند. در انتها پس از چندین بار دور زدن در اطراف صحن و سینه زنی در صحن فینی‌ها، مراسم خاتمه می‌یابد. ازبرنامه‌های جانبی مراسم قالیشویان، احداث بازاری به مدت یک هفته تا ده روز در کنار بقعه امامزاده سلطانعلی است که به اعتقاد مردم و زائران آن منطقه خرید از آن باعث خیر و برکت می‌شود.
