کلیسای گاراپِت مقدس آبادان

کلیسای ارامنه گاراپت مقدس آبادان در سال ۱۳۳۶ خورشیدی، در دوران پادشاهی پهلوی ساخته شد. این کلیسای گریگوری روزگاری در کنار دو کلیسای پروتستان کریستوفر سال 1928 و آشوری سال 1951 میلادی، که امروزه نشانی از این دو بر جا نمانده است، کلیساهای سه گانه آبادان را تشکیل می‎دادند. 
در سال 1356 خورشیدی نزدیک به 2 هزار خانواده مسیحی در این شهر زندگی میکردند که برای برگزاری آیین های خود به کلیسا می آمدند. نزدیک به نیمی از سازه این کلیسا در زمان جنگ ایران و عراق آسیب دید. پس از جنگ، با این‎که بیشتر مسیحیان و ارمنیان آبادان از این شهر رفته بودند، این کلیسا در نیمه دوم دهه هفتاد بازسازی و آیین بازگشایی آن در سال 1378 به دست اسقف ارامنه جنوب ایران و اصفهان، «کوریون پاپیان» انجام شد. در سال 1382 خورشیدی کلیسای گاراپت مقدس در فهرست آثار ملی ایران جای گرفت.
کلیسای گاراپت دیوارهایی سفید دارد. 4 در چوبی دو لنگه قهوه‌ای در ساختار آن گنجانده شده و روی هر لنگه در نمایی از چلیپای برجسته کار شده است. کلیسای گاراپت مقدس دارای 2 گنبد از آلومینیوم است؛ یکی 14 ترک و دیگری 6 ترک دارد. گنبد بزرگ‎تر روی سازه مرکزی کلیسا است و گنبد کوچک‎تر در بخش پایانی کلیسا و رو به میان‎سرا با ناقوسی، که همچنان در عیدهای پاک نواخته میشود، جای دارد. 
کنار درگاه جنوبی ساختمان کلیسا یک سنگ نوشته همراه با نقاشی مادر ارمنی و کودک کشته شده‌اش دیده می‌شود که یادمانی از کشتار ارمنیان به دست حکومت عثمانی در جریان جنگ جهانی اول است. بر روی آن این گونه نوشته شده: «هر کجا که باشیم... شما را فراموش نخواهیم کرد».
تالار مستطیلی کلیسا آراسته به ستون ها و چلچراغ ها و پرده های سورمه ای و سرخ و نیمکت های چوبی و قاب های عکس و قالیچه های دیواری با بنمایه های مسیحی است و در گذشته نیز فرش ها و صندلی ها و یک ارگ بوده که امروزه دیگر نشانی از آن‌ها نیست. 
تالار 14 پنجره نیم دایره دارد که با نرده چلیپایی بیرونی نگهداری می شوند. بخش افروختن شمع، جام «مِرُن»، روغن مقدس کلیسای ایچ‌میاتزین ارمنستان و دفتر یادداشتی نیز در تالار جای داده شده است. محراب نیم دایره است و با 4 ستونِ پیوسته به شمار 7 پله بلندتر از زمینه سازه ایستاده است. یک پرده سورمه ای و گلدان ها و آرایه هایی برای محراب فراهم است. در میان دو ستون میانی محرا نیز تابلویی بزرگ از عیسی مسیح افراشته است و در پیرامونش دو شمعدان زرین دیده می شود. در دو کنار محراب دو در چوبی برای رفت و آمد کشیش و آمادگی گروه همخوان سرودهای آیینی جای دارد. 
کلیددار کلیسای گاراپت مقدس، سوفی کاروازیان از خانواده قدیمی مانوکیان است. امروزه کلیسای گاراپت، که سورقاراپت و کاراپت نیز خوانده میشود، یکی از نمادهای شهری و تاریخی و هم‌چنین یکی از جاذبه‌های شهری آبادان است.
در خیابان زند، جنب مسجد بهبهانی‌ها، گوشه ساختمان مدرسه ملی ادب پیشین و هنرستان دماوند امروزی می‌توانید سراغ کلیسای ارامنه گاراپت مقدس را گرفت.