«قلعه رودخان» را یکی از عجایب گیلان مینامند، قلعه ای مستحکم و عجیب که وقتی مسیر پرشیب و پله های فراوان آن را طی کنید و به در چوبی بزرگ قلعه برسید، شگفت‌زده میشوید که چطور بیش از هزار سال پیش قلعه ای چنان بزرگ و پر عظمت در دل کوه و جنگل ساخته شده است و همچنان زیبا و استوار بر چکادِ کوه و در میان همهمه درختان سربه فلک کشیده قرار گرفته است. قدیمی ترهای منطقه معتقدند که این دژ مستحکم را جن ها ساخته اند چون امکان ندارد بنایی به دست انسان ساخته شود و این همه مدت دوام بیاورد. منوچهر ستوده -تاریخ دان و ایرانشناس- هم این قلعه را مستحکمترین دژ ایران می نامد، از آنجاییکه کمتر دژی از نظر استحکام در ایران قابل مقایسه با آن است.
نام «قلعه رودخان» را تغییر یافته نام «قلعه رودگان» یعنی قلعه ای که در کنار رود قرار گرفته، میدانند. این قلعه را «قلعه هزارپله» و «قلعه حسامی» هم می نامند. این قلعه در دوران ساسانیان و همزمان با حمله اعراب به ایران ساخته میشود و بعد متروکه می ماند تا زمانی که در دوره سلجوقیه این بنا بازسازی می شود و به عنوان پایگاهی برای اختفا و مبارزه استفاده می شده است.
با تنقلات وارد شوید
این قلعهی سِحرانگیز در ارتفاعاتِ یکی از زیباترین شهرهای گیلان یعنی «فومن» قرار دارد، شهری کوچک و زیبا که با بلواری پوشیده از چنارهای تنومند و سرسبز شروع می شود و میدان هایی با مجسمه های بسیار متفاوت و زیبا دارد. برای رسیدن به قلعه بعد از عبور از فومن به سمت ارتفاعات شهر می روید و از مسیری روستایی و بسیار زیبا عبور می کنید که پوشیده از شالیزارهای برنج است و کافی است شیشه خودرو را پایین بدهید تا عطر بهشتی برنج تازه شما را احاطه کند. این مسیر در همه فصول سال خیال انگیز و پر طراوت است. بعد از عبور از این مسیر چشمنواز و روستاهای متفاوت، به روستای «رودخان» می رسید و انتهای جاده شما را به آغاز مسیر قلعه ی تاریخی رودخان می رساند. اینجا دیگر باید خودرو را پارک کنید و ادامه مسیر را با پای پیاده طی کنید. آغاز مسیر، جادهای خاکی که پر است از رستوران های کوچک و دکه های فروش مواد غذایی و تنقلات و بعد مسیر پله ای آغاز میشود. این قلعه حدود 700 متر از سطح دریا ارتفاع دارد و برای رسیدن به آن باید با درختان، صدای رودخانه و آواز پرندگان هم مسیر بشوید، در مسیر هم بستنی آلاسکا، آش، لواشک و آلوچه و میوه های فصل بخورید و خوش خوشان از حدودا هزارپله بالا بروید تا از دور برج و باروی سنگی و پر عظمت قلعه نمایان شود.
قلعه رودخان دو بخش اصلی دارد که شامل ارگ (محل زندگی حاکم) و قورخانه (محل فعالیت‌های نظامی و زندگی سربازان) است. ارگ آجری است دو طبقه دارد و در غرب قلعه واقع شده است و قراول‌خانه هم در شرق قلعه قرار دارد و دو طبقه است و چندین روزنه، نورگیر و پنجره دارد که به سربازان این امکان را می داده که به اطراف مسلط باشند.
از زندان تا تونل قلعه نفوذ ناپذیر
از دیگر بخشهای قلعه میتوان به زندان، در اضطراری، حمام و آبریزگاه، حوض، آب‌انبار، سردخانه آبریزگاه شاه نشین و خانه هایی با برج و بارو اشاره کرد. همچنین چهل و دو برج دیده‌بانی دور تا دور قلعه وجود دارد که امکان زیر نظر داشتن اطراف قلعه و خبر دار شدن از نزدیکی دشمن را فراهم می کرده است. همچنین در قلعه چشمه ای پر آب وجود داشته که بعد از زلزله شمال در سال 1369 خشک می شود و تلاش هایی در جهت احیای آن صورت گرفته است. در زیرزمین قلعه هم تونلی وجود داشته که به بیرون راه داشته است.
مصالح این قلعه هم از میلیون آجر ساخته شده که در جای دیگری از خاکی مناسب در جلگه گیلان ساخته و سپس پخته شده و برای ساخت قلعه به بالای کوه آورده شده است. همچنین در ساخت این دژ از سنگ لاشه تراش خورده با ملاط آهک و ساروج استفاده شده است.
میگویند یکی دیگر از شگفتیهای این قلعه نفوذناپذیری آن بوده و درطول تاریخ قلعه، هرگز دشمنی نتوانسته به آن نفوذ کند و فاتح قلعه شود.
