رقص گیلانی (قاسم آبادی)

در نقاط مختلف استان گیلان آوازها، ریتم‌ ها و آهنگ‌ های محلی مختلفی وجود دارد که هر یک به شیوه‌ و سبک های خاص خود اجرا می ‌شوند. 

رقص قاسم آبادی یکی از رقص‌ های سنتی ایران است که در روستای قاسم آباد استان گیلان ریشه دارد. این رقص از شرق گیلان به دیگر قسمت های استان و برخی از نقاط استان های همجوار راه یافته و از گذشته تاکنون توسط زنان و همچنین مردان اجرا شده و همچنان در بین مردم این مناطق باقی مانده است. آنچه امروزه به عنوان رقص قاسم آبادی شناخته می شود، رقصی مخصوص به زنان گیلک است که با پوشش محلی بسیار زیبای روستای قاسم آباد، با تنوع رنگی الهام گرفته از رنگ های طبیعت زیبای استان و دعای مردم در فصل کشت و برداشت محصول، اغلب با تلفیقی از آوازها و موسیقی شاد محلی گیلکی و قاسم آبادی اجرا می شود. زنان با پوشیدن لباس محلی روستای قاسم آباد که شامل تنبان پُرچین در رنگ های متفاوت، پیراهن که تقریباً تا روی تنبان می ‌آید، جلیقه، روسری بلند (شامل دو قسمت پیشانی بند و روسری توری دستبافت) می‌ شود و با حرکات و چرخش‌ های دامن خود زیبایی این رقص را دوچندان می کنند. استفاده از رنگ‌ ها در لباس آنان برای افراد مجرد و متأهل متفاوت است. این رنگ ‌ها در هنگام رقص نمودی از گنبد دوار را به نمایش می‌ گذارند. 

رقص قاسم آبادی ارتباط تنگاتنگی با محیط و نوع فعالیت ‌های معیشتی زنان گیلان دارد به طوری که ملاک زیباشناختی آن در بین مردم در راستای نوع زندگی و کشاورزی با مضامینی نظیر سادگی، سخت کوشی حاصل از تطبیق با محیط و اهمیت وقار زن است. این رقص در واقع یکی از انواع حرکاتی است که مردم بومی گیلان هنگام آغاز فصل کشت به جهت ستایش و شکر پروردگار خود در جشن خرمن و عروسی های محلی در اکثر روستاهای منطقه اجرا می کنند. رقص در سه مرحله به عنوان نمادی از کاشت، داشت و برداشت محصولات مناطق شمالی ایران اجرا می ‌شود. رقصندگان ابتدا با انجام دعا و نیایش‌ به درگاه پروردگار به جهت تشکر از امکان کشت و زرع به آنان، رقص را شروع می‌کنند. پس از نیایش، بخش مربوط به «کاشت» با حرکات تند و چرخش‌ هایی در دایره و حلقه ای بزرگ انجام می‌ شود. مرحله ی دوم که مرحله ی «داشت» است با چرخش ‌های کندتر در دایره ای کوچک تر ادامه می ‌یابد. رقصندگان در مرحله ی «برداشت» که نمادی از جداکردن دانه از ساقه و پوسته برنج است، در دایره ‌های کوچک تر از مرحله ی دوم تقریباً ثابت در یک نقطه رقص را ادامه می دهند. برخی از افراد نیز با به‌کارگیری استکان های کَمر باریک در بین انگشتان دستان شان که در اصطلاح به آن دس سنج گفته می ‌شود با مهارتی خاص آنان را به هم می ‌زنند تا صدای حاصل از برخورد آنان با موسیقی محلی شور و نشاط خاصی به رقص بدهد و بدین ترتیب تنظیم ریتم رقصنده، توسط ضربات استکان ‌ها یا اشیا فلزی دیگر صورت ‌گیرد.

ترانه‌ های عامیانه و محلی گیلان به طور معمول به چند گروه قهرمانی، حماسی، توصیفی، عاشقانه، کودکانه و لالایی، مذهبی و نوروزخوانی قابل تقسیم هستند که آهنگ ‌ها و ترانه ‌هایی که با رقص محلی همراه است نظیر قاسم‌آبادی، نوروزخوانی، پا بازی (رقص مردانه)، عروس بوری (انتظار)، پهلوی خوانی، رعنای، لیلی ماری، عروس‌ گوله و غیره با این مضامین در ارتباط اند. امروزه از اغلب رقص های محلی گیلان بیشتر به عنوان سنت و آیین های محلی گیلان یاد می شود. رقص‌ هایی نظیر رقص چراغ، رقص کتره یا کفگیر، رقص ملاقه و غیره از جمله رقص هایی هستنه هر کدام در زمان اجرا نیاز به تجربه و مهارتی خاص خود دارند.