آرامگاه شیخ صفی الدین اردبیلی

آرامگاه شیخ صفی الدین اردبیلی، عارف و شاعر بزرگ، بزرگ ترین، کامل ترین و برجسته ترین خانگاه است که با استفاده از معماری سنتی ایرانی (ایلخانی و تیموری) و با الهام از تصوف بنا شده است. این مجموعه آرامگاه شیخ صفی الدین اردبیلی، جد سلاطین صفوی، است که در سال ۷۳۵ هجری قمری به دست فرزند ایشان صدرالدین موسی ساخته شد. پس از شروع حکومت صفویه واحدهای مختلف دیگری نیز به این شاهکار هنری و معماری اضافه گردید. بنای اولیه ی گنبد الله الله بنایی هشت ضلعی با گنبدی فیروزه ای رنگ است که کلمه ی الله چندین بار بر روی آن نقش بسته است. آرامگاه شیخ صفی الدین اردبیلی در زیر این گنبد قرار دارد. در این مجموعه مقبره های شاه اسماعیل اول (نخستین پادشاه صفویه)، همسر شاه اسماعیل (مادر شاه طهماسب) و برخی از مشایخ و صاحب منصبان دوران صفوی و کشته شدگان جنگ چالدران نیز قرار دارد. قسمت هایی نظیر مسجد جنت سرا، قندیل خانه، چینی خانه، چله خانه، شربت خانه، شهیدگاه، حرم خانه و شاه نشین در این مجموعه وجود دارد. علاوه بر این ها قسمت های دیگری مثل کتابخانه، مسجد، مدرسه، مخزن، بیمارستان، آشپزخانه، نانوایی و چندین دفتر اداری نیز در این مجموعه ساخته شده است. یکی از ویژگی های منحصربه فرد این مجموعه گرد هم آمدن ده ها اثر بدیع در رشته های مختلف هنری است که از آن جمله می توان به عالی ترین نوع کاشی کاری معرق، مقرنس کاری، گچ بری کتیبه  های نفیس، خط خطاطان بزرگ دوره ی صفوی، منبت های ارزنده، نقره کاری، تذهیب و طلاکاری، نقاشی، تُنگ بری و غیره اشاره کرد. این مجموعه دارای چهار حیاط است: حیاط باغچه (بزرگ ترین حیاط)، حیاط بزرگ، که مجموعه ی بناهای اصلی دور آن قرار دارند، حیاط کوچک، فضایی بین دو حیاط باغچه و حیاط بزرگ، و حیاط جنوبی یا شهیدگاه است.