معبد آناهیتا

بنای معروف به معبد آناهیتا دومین بنای باشکوه سنگی در ایران پس از تخت جمشید است که بر روی تپه ای طبیعی به شیوه ی سکوسازی (صُفه سازی) ساخته شده است. آناهیتا در اعتقاد ایرانیان باستان، الهه ی آب، فرشته ی نگهبان چشمه ها و باران و همچنین نماد باروی، عشق و دوستی بوده است.

تاریخ بنای معبد آناهیتا را به سه دوره ی هخامنشی، اشکانی و ساسانی نسبت داده اند. برخی دیگر نیز بنا را کاخی ناتمام از خسروپرویز در اواخر دوره ی ساسانی می دانند. نقشه ی این بنا چهار ضلعی است و هر ضلع آن صفحه ای است از لاشه سنگ و ملاط گچ و نمای بیرونی آن ها با سنگ های بزرگِ تراشیده شده، به صورت خشکه چین (روی هم یا کنار هم چیدن عناصر ساختمانی به شکل منظم و بدون استفاده از ملات) ساخته شده است.

ورودی بنا به وسیله ی پلکان دو طرفه در قسمت جنوبی تعبیه شده و در قسمت شمال شرقی پلکان یک طرفه راه دسترسی به این مکان است. به طور کلی فضای اطراف معبد را ستون های ردیفیِ موازی تشکیل می دهد و فضای داخلی معبد نیز که فضایی باز و بزرگ است با ستون های سنگی محصور شده است. نسبت ارتفاع ستون های این بنا به قطر آن ها سه به یک است و همین امر دلیل متمایز بودن معبد آناهیتا در میان تمام معابد دنیا به شمار می رود. جوی های سنگی آب رودخانه را تنظیم و به طرز باشکوهی به آبگیر وسط معبد هدایت می کرده اند و این نوعِ تقسیم و جریان آب درون معبد یکی از شگفتی های مهندسی در آن دوران به شمار می رود.