غار «قوری قلعه» بلندترین غار آبی آسیاست، غاری 65 میلیونساله که ذره ذره در دامنه کوههای شاهو، جان گرفته و دهلیزها و مسیرهای اعجاب برانگیزی را خلق کرده است. استالاگمیت و استالاکتیت‌های زیبای دیواره‌ها و سقف این غار چشم نواز است و فرو رفتن در تاریکی و آرامش این غار تجربهای منحصر به فرد است. غار قوری قلعه در کرمانشاه و بین شهرهای روانسر و پاوه است و به دلیل قرار گرفتن درکنار روستای «قوری قلعه»، قوری قلعه نام گرفته است؛ روستایی که پیشینه‌اش به دوران ساسانیان باز می‌گردد و به نام دژ بزرگ و مستحکم این روستا، از سوی کرد زبانان منطقه به گورا قلا و بعد به قوری قلعه معروف شد است.
داستان کشف غار 62 میلیون ساله
غار زیبای قوری قلعه را گروهی از غارشناسان و جانورشناسان انگلیسی و فرانسوی و زمانی که در پی شناسایی پستانداران از جمله خفاشها بودند، کشف کردند. آنها ۶۲۰ متر از عمق غار را طی کردند و به نقطهای رسیدند که آب همسطحِ سقف غار بود و فکر کردند که اینجا نقطهی پایان غار است. البته میگویند روستاییان منطقه، غار را از قبل میشناختهاند. در سال 1360 گروهی از غارپیمایان ایرانی این بار روانه دالانهای پر پیچ و خم قوری قلعه شدند و با تجهیزات از مسیرآبی غار عبور کردند و سه متر دیگر از عمق غار را کشف کردند و به پایان مسیر غار رسیدند، مسیری که البته دوباره ادامه یافت و یک گروه غارشناس ایرانی در سال ۱۳۶۸ در مرحله اول به عمق ۲۰۳۰ متری و سپس در مرحله دوم به عمق ۳۱۴۰ متری غار رسیدند و عمق این غار را حدود دوازده کیلومتر اعلام کردند و از مسیرهای پرپیچ و خم غار نقشهبرداری کردند و در نهایت غار قوری قلعه را به عنوان بزرگترین غار آبی آسیا و طولانی ترین غار آبی ایران معرفی کردند. غاری که البته ممکن است مسیرش همچنان ادامه داشته باشد و پایانش کشف نشده باقی مانده باشد. این غار به عنوان اثر طبیعی ملی ایران توسط سازمان محیط زیت ثبت شد و بعد در سال 1387 به عنوان 54امین اثر ملی به فهرست آثار ملی سازمان میراث فرهنگی راه یافت.
از مجسمه فردوسی تا برج پیزا
در حال حاضر تمام مسیر غار قابل بازدید نیست و با تهیه بلیطی در ورودی غار تنها مسیری از غار قابل بازدید است که سنگفرش شده و در کنارش مسیر آب جریان دارد و از میان تالارهای آذین شده با بلورهای آهکی عبور می کند. بلورهایی که گاه به شکلهای مختلف درآمده و می توان آنها را به اشکال مختلف چون نیم‌رخ شتر، كوهان شتر، مار، طوطي، كركس، شيرسنگي، كاخ سفيد، قلب، كشتي، برج پيزا، بابا نوئل، مجسمه فردوسي و غیره نسبت داد. تالار عروس یکی از زیباترین تالارهای این غار است که پر از قندیلهای بلورین و کریستالی و قندیلهای پرهای است که اشکال زیبا و چشمگیری را خلق کرده است.
علاوه بر اهمیت طبیعی این غار، قوری قلعه از نظر تاریخی هم قابل توجه است و اشیایی چون بشقاب، قاشق، کوزه، سکه و حتی جمجمه انسان در این غار کشف شده که به دوره ساسانیان باز می گردد و نشان می دهد که این غار محل اختفا بوده است.
