طالقان با نام قدیم تالکان، یکی از شهرهای ییلاقی استان البرز است که در دامنهی جنوبی رشته کوههای البرز قرار دارد. این شهر حیات وحش و پوشش گیاهی بسیار متنوعی دارد و به داشتن دریاچه، آبشار و طبیعت چشمنواز معروف است.
طالقان با مساحت حدود ۱۳۲۵ کیلومتر مربع ۱۶۶ کیلومتر تا پایتخت و ۱۱۵ کیلومتر با کرج فاصله دارد. کرج در جنوب طالقان قرار گرفته، و در غرب آن، قزوین واقع شده است. این شهر از شمال به الموت و استان مازندران میرسد و از جنوب به ساوُجبلاغ. طبیعت طالقان از دیرباز نقش پررنگی در شغل مردم داشته و بیشتر مردم به کشاورزی و دامپروی مشغولند.
جمعیت طالقان تابستانها به طرز چشم گیری افزایش پیدا میکند و خیلیها به عنوان مقصدی ییلاقی به این شهر میآیند. اما با وجود سرمای هوا، طبیعت گردها و کوهنوردان در زمستان هم به این شهر سفر میکنند.
دریاچه سد طالقان و رودخانه شاهرود و امکان ماهیگیری در آن گردشگران زیادی را جذب کرده است.
طالقان به داشتن روستاهای زیاد مشهور است و در مجموع بیش از 80 روستا را در خود جای داده است. روستاهای اوریزان یا آب ریزان، روستای میر، روستای میناوند، روستای فشندک، روستای دیزان و روستای کرکبود ازجمله روستاهای دیدنی و سرسبز منطقه هستند. بزرگانی چون جلالآلاحمد، آیتاله طالقانی و برادران امیدوار (اولین جهانگردان ایرانی) در روستاهای طالقان چشم به جهان گشودهاند.
طالقان درمیان دره قرار گرفته و یکی از جذابیتهای معروف آن آبشارهایش است، مانند آبشار شله بن، آبشار کرکبود، آبشار سوهان، آبشار خرس چر، آبشار آسکان، آبشار وارکش و آبشار فصلی میلین.
کوهنوردان زیادی به این منطقه میآیند و از دامنهی کوهها صعود میکنند. مسیر اصلی صعود به قله شاه البرز و مسیر فرعی علم کوه از طالقان میگذرد. همچنین کوههای صخرهای این منطقه برای کوهنوردی و سنگ نوردی جذابیت زیادی دارد. روستاگردی و قدم زدن در کوچه باغ های روستایی نیز موردتوجه گردشگرانی قرار میگیرد که قصد پیاده روی دارند.
غذاهای محلی طالقان خیلی متنوعند. مرجو خورش که نوعی خورش عدس است، یَوان آش، پلاسر تره که با اسفناج و گردو پخته میشود، والک پلو، ترشی آش، پنیر بویچ و خوراک لوبیا پیله نمونههای از غذاهای محلی این شهر بهحساب میآیند.
مسافرانی که به طالقان سفر میکنند عسل، نان محلی، لبنیات بهویژه پنیر محلی، انواع میوه مانند زرشک کوهی، گلابی، گیلاس، سیب، ریواس کوهی، گردو، آویشن و قارچ کوهی بهعنوان سوغات میخرند.
برگزاری جشن سده، یکی از رسمهای قدیمی در زمستانهای طالقان بوده است. شبهای یلدا در خانهای موسوم به تعبیرخانه، فال حافظ میگرفتند و دختران جوان نیت میکردند. شال اندازی یکی دیگر از رسمهای شب یلدای طالقان است. همچنین نوروزخوانی از رسمهای قدیم طالقان است که هنوز در بعضی از روستاها اجرا میشود.