یوز ایرانی

یوز ایرانی یا یوزپلنگ ایرانی جانداری  پستاندار است و در راسته ی گوشتخواران و خانواده ی گربه سانان قرار می گیرد. در کره ی زمین دو نوع یوزپلنگ وجود دارد یک نوع آسیایی و نوع دیگر آفریقایی است. یوز ایرانی از گونه ی آسیایی آن است و روزگاری در محدوده ی جغرافیایی سوریه، عربستان، هندوستان و ترکمنستان زیست می کرد اما امروزه به جز در ایران در سایر قاره ی آسیا این-گونه ی جانوری منقرض شده است از اینرو به یوز آسیایی، یوز ایرانی می گویند. 
یوز ایرانی در مناطق بیابانی و نیمه بیابانی ایران زیست می کند، مهم ترین زیستگاه آنان در دشت کویر است که شامل بخش هایی از استان کرمان، خراسان، سمنان، یزد، تهران و اصفهان است و به طور شاخص تر می توان زیستگاه اصلی یوز آسیایی را در پارک ملی کویر مرکزی واقع در استان سمنان، پارک ملی پناهگاه حیات وحش خارتون در استان سمنان، پناهگاه حیات وحش نایبندان طبس، منطقه ی حفاظت شده بافق در استان یزد و منطقه ی شکار ممنوع دره انجیر واقع در استان یزد دانست. 
یوز ایرانی دارای دست و پاهای بلند، باریک و لاغر است. سینه ی آنان فراخ است و سر کوچک و گردن و پوزه ی کوتاه و گرد دارند. رنگ یوز ایرانی  زرد کم رنگ تا زرد متمایل به قرمز به همراه خال های تو پر و گرد به رنگ سفید است. نوار سیاه رنگی از گوشه ی چشم یوز تا دهانش امتداد می یابد که به خط اشک معروف است. این خط دارای کارکرد جذب نور خورشید است و شبیه به یک عینک آفتابی در بیابان های کویری عمل می کند.
 ساختار بدن یوزپلنگ آن را به معروف ترین و سریع ترین شکارچی طبیعت تبدیل کرده است. آنها توان دویدن با سرعت ۱۱۰ کیلومتر در ساعت را دارند. سرعت یوزپلنگ دو ثانیه پس از شروع دویدن به ۷۵ کیلومتر در ساعت می رسد که از شتاب بسیاری از خودروهای مسابقه ای دنیا نیز بیشتر است. 
از خصوصیات رفتاری یوزپلنگ آن است که یوزپلنگ ماده به غیر زمانی که از توله هایش نگهداری می کند در مابقی زمان ها به-تنهایی زندگی می کند و یوزپلنگان نر به همراه برادران خونی و یا سایر نرها زندگی می کنند. هر توله ۱۸ ماه در کنار مادرش زندگی می کند و پس از آنکه شکار و محافظت از خودش را آموخت از مادر خود جدا می شود. زمان بارداری یوزپلنگ ۹۵ روز است و توله ها در ابتدا به رنگ خاکستری هستند و به دلیل زیست  بومی که در آن زیست می کنند این رنگ توله ها را از تیررس حیوانات شکارچی دیگر دور نگه می دارد. غذای یوز ایرانی  آهو، قوچ، میش، بز، خرگوش وحشی و جبیر است و برخلاف سایر گربه سانان روزها به شکار می روند و در غالب اوقات به هنگام طلوع یا غروب آفتاب شکار خود را آغاز می کنند.
یوزپلنگ آسیایی از نادرترین گربه سانان جهان است که در آستانه ی انقراض و فهرست سرخ جهانی قرار دارد. امروزه بیش از سه دهه است که ایران آخرین پناهگاه او در جهان است.