محوطه تاریخی شهر یری

محوطه تاریخی شهر یری متعلق به ادوار تاریخیِ پارینه سنگیِ میانه، مِفرَغ و آهن است و در حدود 8 هزار سال پیش سکونت در آن آغاز و از 4 هزار سال پیش به صورت متروکه در آمده و آثاری از سوختگی در قسمت های مختلف آن مشهود است. این محوطه دارای فضاهای تاریخی متعددی است نظیر گورهای باستانیِ کلانِ سنگی که شماره آنها به حدود 300 می ‌رسد.

معبد، قلعه با دیواره های خشکه چین (چیدن سنگ بدون استفاده از ملاط)، دروازه، غار باستانی و محوطه های قوشا تپه مربوط به 6000 پیش از میلاد است. محوطه باستانی شهر یری و گورستان آن به نام مکتب اوشاقلاری در دامنه صخره های مشرف به دره های عمیق رودخانه قره‌ سو واقع شده است. قطر دیواره سنگی اطراف محوطه باستانی شهر یری در قسمت های مختلف متغیر بوده و در بعضی قسمت ها به خاطر وجود دیواره صخره ای از چیدن و ساختن دیواره سنگی خودداری شده است.

در این مجموعه معبد سنگی روباز 280 سنگ افراشته در ابعاد مختلف وجود دارد که بر روی همه آن ها هر یک از اعضای شهر سنگی به صورت مذکر و مونث، دارای چشم و بینی، فاقد دهان و با کمربند و شمشیر حکاکی شده است. آثار مكشوفه در این منطقه شامل آثار سفالی، اشیای فلزی، سنگ‌های تزئینی و خمیر شیشه است.